Το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας στην Πρέβεζα. Ιστορικά στοιχεία με αφορμή τις εργασίες επισκευής του.

του Νίκου Δ. Καράμπελα

Το εμβληματικό και επιβλητικό κτήριο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, στην παραλιακή λεωφόρο Ελ. Βενιζέλου της πόλης μας (Εικ. 1), δέχεται τις τελευταίες εβδομάδες τις εργασίες επισκευών, συντήρησης και μερικής διαρρύθμισης των εσωτερικών του χώρων. Το κτήριο συμπληρώνει φέτος ενενήντα χρόνια ζωής, καθώς ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1931 και ολοκληρώθηκε το 1932.

Εικ. 1. Το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας, το 1935 περίπου, πριν την κατασκευή του «Ακταίον» των αδελφών Φραγκεσκάτου. (Νικόπολις-Πρέβεζα, 1994, εικ. 179)

Η Εθνική Τράπεζα είχε μια εξαιρετικά καλά στελεχωμένη Τεχνική Υπηρεσία, η οποία χάρισε στην Ελλάδα κτήρια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, κτισμένα με τα καλύτερα υλικά που αποδεδειγμένα άντεξαν στις καταπονήσεις του χρόνου και των καιρικών συνθηκών. Ιδιαίτερα στην Πρέβεζα, όπου το κτήριο της Εθνικής δέχεται συνεχώς τη θαλάσσια αλμύρα που αλλοιώνει και τα ανθεκτικότερα υλικά, η κατασκευή έχει αντέξει πολύ καλά στα ενενήντα χρόνια βίου της.

Οι διαρρυθμίσεις και επισκευές που δέχεται τον καιρό αυτόν το κτήριο δεν συνάδουν με τον χαρακτήρα του και τις συνήθειες της Τράπεζας για υποδειγματικές παρεμβάσεις και φοβάμαι ότι αλλοιώνουν σημαντικά την αισθητική του εσωτερικού χώρου του ισογείου του καταστήματος. Πιστεύω ότι το κτήριο θα πρέπει να χαρακτηρισθεί διατηρητέο, ώστε οι όποιες μελλοντικές αλλαγές, ακόμη και στους εσωτερικούς χώρους να εγκρίνονται από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού.

Ως συχνός επισκέπτης του κτηρίου της Εθνικής για πάνω από πενήντα χρόνια ‒στα πρώτα χρόνια ως ανήλικος στο σπίτι του διευθυντή του καταστήματος, στον πάνω όροφο, και αργότερα ως ενήλικας στον χώρο συναλλαγών του ισογείου αρχικά και μετά το 2000 του πάνω ορόφου, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για τις αυξανόμενες ανάγκες του καταστήματος, μετατρέποντας την οικία του διευθυντή σε εργασιακούς χώρους‒ αναβαίνω πάντα τη δεξιόστροφη μαρμάρινη σκάλα, που οδηγεί στον πάνω όροφο του καταστήματος, με πολλές αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας, ιδιαίτερα όταν στο κατάστημα ήταν διευθυντής ο Κώστας Αθανασίου (1968-1975). 

Το κτήριο

Εικ. 2. Σχέδιο του Ν. Ζουμπουλίδη για το κατάστημα Βοδενών (Έδεσσας) της Εθνικής Τράπεζας. (Ιστορικό Αρχείο ΕΤΕ).

Το κτήριο της Εθνικής στην Πρέβεζα είναι έργο του Καππαδόκη αρχιτέκτονα Νικολάου Ζουμπουλίδη (1888-1969), ο οποίος από το 1920 εργαζόταν στην Τεχνική Υπηρεσία της Τράπεζας, την οποία και διεύθυνε από το 1927, με θητεία πολλή παραγωγική, έχοντας σχεδιάσει υποκαταστήματα της Εθνικής σε όλη την Ελλάδα. Από σωζόμενο ενυπόγραφο σχέδιο (Εικ. 2) του Ζουμπουλίδη για την όψη του καταστήματος της Εθνικής στην  Έδεσσα (Βοδενά), βλέπουμε τα πολλά κοινά στοιχεία που έχει το κτήριο της Εθνικής στην Πρέβεζα, ενώ αντίθετα το κτήριο της Έδεσσας δεν φαίνεται να κατασκευάστηκε αυστηρά στα αρχικά σχέδια που εκπόνησε ο Ζουμπουλίδης.

Στην εξωτερική διακόσμηση των κτηρίων, αλλά και στο εσωτερικό τους σε μερικές περιπτώσεις, ο αρχιτέκτονας Ζουμπουλίδης χρησιμοποίησε κεραμικά υαλωμένα πλακάκια, επηρεασμένος από την μικρασιατική κεραμική παράδοση και προσπαθώντας να διασώσει την καθαρά ελληνική τέχνη, ενσωματώνοντάς την στη ζωή της σύγχρονης Ελλάδας. Τέτοια διακόσμηση έχει και η κύρια όψη του κτηρίου της Εθνικής στην Πρέβεζα, την κατασκευή του οποίου επέβλεψε ο αρχιτέκτονας-μηχανικός Νικόλαος Σαλίβερος, μετά την αποχώρηση του Ζουμπουλίδη από την Εθνική, το 1930, για να υπηρετήσει ως τεχνικός σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Το κτήριο της Πρέβεζας, όπως και άλλα κτήρια της Εθνικής εκείνης της εποχής, είναι κατασκευασμένο από οπλισμένο σκυρόδεμα (Εικ. 3). Με τις δυνατότητες που το τελευταίο δίνει στους μηχανικούς, ο ισόγειος χώρος του καταστήματος αποτελεί έναν ενιαίο ανοιχτό χώρο με μόνον δύο (2) εμφανείς στρογγυλές κολώνες να στηρίζουν το κεντρικό τμήμα της πλάκας του πάνω ορόφου, οι οποίες ενσωματώνονται στον χώρο χωρίς να γίνονται ιδιαίτερα αντιληπτές. Το κτήριο έχει και υπόγειο, τμήμα του οποίου είναι εμφανές μόνο από την οδό Θεοφάνους, στη νότια πλευρά του. 

Εικ. 3. Όψη του καταστήματος της Εθνικής από τα βόρεια. Καρτ ποστάλ του Κουρτίδη, 1935 περίπου. (Συλλογή Νίκου Δ. Καράμπελα)

 

Σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιότερων Πρεβεζάνων και κυρίως του κ. Θωμά Σ. Κολοκυθά, ένας Καστανιανίτης μάστορας, ο Δημήτριος Λιόλιος, ηγείτο του συνεργείου κτιστάδων που οικοδόμησε το κτήριο της Εθνικής στην Πρέβεζα. Η Καστάνιανη Κόνιτσας έβγαλε πολλούς και καλούς κτιστάδες. Ο Λιόλιος γεννήθηκε το 1873 και ήρθε στην Πρέβεζα τη δεκαετία του 1920, όταν η Πρέβεζα έγινε αποδέκτης πολλών ορεσίβιων μαστόρων, διαφόρων ειδικοτήτων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα εδώ. Μεταξύ των μεγάλων έργων που ανέλαβε το συνεργείο του Λιόλιου στην Πρέβεζα ήταν το 2ο Δημοτικό Σχολείο, τμήμα της προκυμαίας του λιμανιού της Πρέβεζας και, το 1930, τον ναό του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ο οποίος μια δεκαετία αργότερα βομβαρδίστηκε από την Ιταλική αεροπορία, λόγω της γειτνιάσεώς του με την Εβραϊκή Συναγωγή. Ο Λιόλιος πέθανε στην Πρέβεζα πριν το 1940. Στη δούλεψή του ήταν και ο συγχωριανός του Σωκράτης Κολοκυθάς (1912-1985), που έμεινε ορφανός από παιδί και έγινε αργότερα γαμπρός του Λιόλιου, νυμφευόμενος την κόρη του Ευσταθία.

Το οικόπεδο

Εικ. 4. Σχέδιο της ανατολικής, κύριας, όψης του κτηρίου της Εθνικής. (Ιστορικό Αρχείο ΕΤΕ).

Το οικόπεδο στο οποίο ανεγέρθηκε το κτήριο της Εθνικής, αγόρασε η Τράπεζα το 1924 από την Πηνελόπη Σκέφερη, χήρα τού για χρόνια δημογέροντα της Πρέβεζας Δημητρίου Σκέφερη και θυγατέρα του Περικλή Κονεμένου. Η ίδια ήταν ιδιοκτήτης και του οικοπέδου δυτικά της Εθνικής (σημερινή οικία Τσαντούλα), όπου ήταν και το ελαιοτριβείο του Σκέφερη, το οποίο αργότερα αγόρασε ο Τόλιας. Το 1932, ενώ κατασκευαζόταν το κτήριο (Εικ. 4), η Τράπεζα αγόρασε και μια λωρίδα γης, στα βόρεια του οικοπέδου της, από την Αικατερίνη χήρα Μιλτιάδη Κλάπα, διευρύνοντας με τον τρόπο αυτόν το οικόπεδό της και φθάνοντας στα βόρεια να συνορεύει με την ιδιοκτησία αδελφών Φραγκεσκάτου, το αργότερα γνωστό καφενείο «Ακταίον». Διευθυντής του καταστήματος το 1924, όταν αγοράστηκε το πρώτο οικόπεδο, ήταν ο Σοφοκλής Ψιλιανός και το 1932, όταν αποκτήθηκε η μικρή λωρίδα, ο Θεόδωρος Πανταζόπουλος. 

Οι διευθυντές

Διευθυντές του καταστήματος διετέλεσαν από τη δεκαετία του 1960, κατά σειρά οι ακόλουθοι. 1. Ο Απόστολος (Λάκης) Γιαννουλάτος, ο πρώτος Πρεβεζάνος διευθυντής του καταστήματος στις αρχές της δεκαετίας του 1960, άξιο στέλεχος της Εθνικής Τράπεζας, ο οποίος εξελίχθηκε μετά από λίγα χρόνια σε περιφερειακό διευθυντή Πελοποννήσου και δυτικής Ελλάδος. 2. Ο Δημήτριος (Τάκης) Ζαμπόπουλος, μετά τον Γιαννουλάτο και μέχρι το 1968. Μαζί με τη γυναίκα του Ευφημία (Μίτσα) και τα παιδιά τους, Θωμά και Ελίζα, έμεναν στον πάνω όροφο του κτηρίου. 3. Ο Ευβοεύς Κωνσταντίνος (Κώστας) Αθανασίου (10.11.1919 – 27.9.2004), από το 1968 μέχρι το 1975. Εξωστρεφής ως χαρακτήρας και με τη βοήθεια της Αθηναίας αστής συζύγου του Τιτίνας, το γένος Κανελλοπούλου, και των κοριτσιών τους Βίκυς και Σοφίας, είχαν το σπίτι τους ανοιχτό για φίλους και γνωστούς και «τραπέζωναν» περιοδεύοντες θιάσους που επισκέπτονταν την Πρέβεζα και συνήθως διέμεναν στο διπλανό ξενοδοχείο «Ακταίον». Η χρυσοχέρα Τιτίνα Αθανασίου μαγείρευε τόσο καλά που οι συνδαιτυμόνες είχαν πάντα εξαίρετα σχόλια να κάνουν για τα φαγητά της. Θυμάμαι τη Σοφία Βέμπω να της λέει ότι έφαγε την καλύτερη τυρόπιτα στη ζωή της και την Άννα Καλουτά να παινεύει το γαλακτομπούρεκό της. Στις μέρες του Κώστα Αθανασίου ο χοντρός εξωτερικός μαντρότοιχος της Εθνικής κόπηκε στο δυτικό τμήμα του για να δημιουργηθεί πρόσβαση σε χώρο στάθμευσης για το πρώτο του αυτοκίνητο, ένα Skoda 100, φιστικί χρώματος, το οποίο φεύγοντας από την Πρέβεζα, το 1975, πούλησε στην Ευανθία Νάνου και το οποίο έγινε για χρόνια τμήμα της ιστορίας του γυναικείου καρναβαλιού της πόλης, αλλάζοντας χρώμα σε βαθύ βυσσινί. Στην αυλή της Εθνικής κατασκευάστηκε, την ίδια περίοδο, μια στέρνα/σιντριβάνι, που έγινε το σπίτι για χρυσόψαρα, χελώνες και αρκετές πάπιες, οι οποίες θα θανατώνονταν μετά τις έντονες διαμαρτυρίες του ιδιοκτήτη του διπλανού ξενοδοχείου «Ακταίον» για διατάραξη κοινής ησυχίας! 4. Ο Γιαννιώτης Ευάγγελος (Βαγγέλης) Χ. Μαντέλλος, από το 1975 μέχρι το 1979 περίπου. Με τη σύζυγό του και τα δύο κορίτσια τους έμειναν στο «σπίτι του διευθυντή», το οποίο δεν είχε την ίδια «επισκεψιμότητα» όπως με τον προηγούμενο ένοικό του. 5. Ο Αλέξανδρος (Αλέκος) Ευταξίας, δεν έμελλε να μείνει για πολύ στην Πρέβεζα, παρά μόνον λίγους μήνες, μετά την αναχώρηση του Μαντέλου και μέχρι τις αρχές του 1980, όταν έπαθε έμφραγμα και απεβίωσε, λόγω κάποιου ελλείματος που είχε δημιουργηθεί στο ταμείο της τράπεζας, εάν θυμάμαι καλά. 6. Ο Μιχαήλ (Μιχάλης) Α. Μηλιώνης έφτασε στην Πρέβεζα τον Μάρτιο του 1980  και έφυγε τον Μάρτιο του 1982. Η σύζυγός του Ναυσικά και τα παιδιά τους, Θανάσης και Πέτρος, κατοίκησαν στην οικία του πάνω ορόφου. 7. Ο δεύτερος Πρεβεζάνος διευθυντής Δημήτριος (Τάκης) Τζιάκος, από το 1982 μέχρι το 1987, ήταν ο τελευταίος διευθυντής που χρησιμοποίησε την κατοικία με τη σύζυγό του Λόλα και τα κορίτσια τους, Νότα και Ρέα. 8. Ο Μεσολογγίτης Δημήτριος Μπράτσος, από το 1988 μέχρι το 1993. 9. Ο Κωνσταντίνος (Κώστας) Διακογιάννης, από το 1989 μέχρι το 1993. 10. Ο Χαρίλαος (Χάρης) Παπακώστας, ήταν από τους άξιους διευθυντές του καταστήματος, από το 1993 μέχρι το 1999. 11. Ο Απόστολος Τάτσης, από το 1999 μέχρι το 2002. Στη θητεία του ο πάνω όροφος του κτηρίου μετατράπηκε σε χώρο εξυπηρέτησης πελατών, κυρίως δανειοληπτών, και γραφείο του διευθυντή. 12. Ο Αλέξανδρος (Αλέκος) Λάμπρος υπήρξε ο μακροβιότερος διευθυντής του καταστήματος, από το 2002 μέχρι το 2012, προερχόμενος από την Κτηματική Τράπεζα, η οποία συγχωνεύθηκε με την Εθνική. Θέλοντας να έχει άμεση επαφή με τους πελάτες της τράπεζας χρησιμοποίησε το παλαιό γραφείο του διευθυντή, στο ισόγειο του καταστήματος, και ήταν πάντα πρόθυμος να δώσει λύσεις σε θέματα των πελατών. [Σε αυτήν την περίοδο της επίπλαστης ευημερίας υπήρχαν στην Πρέβεζα 12 υποκαταστήματα τραπεζών. Τώρα έχουν μείνει μόνο 5]. 13. Ο Ηλίας Μπέλλος, από το 2012 μέχρι το 2014. 14. Ο Αθανάσιος (Θανάσης) Ευθυμίου πέρασε απαρατήρητος στο γραφείο του στον πάνω όροφο στα πέντε χρόνια που ήταν στο κατάστημα, από το 2014 μέχρι το 2019. 15. Η πρώτη γυναίκα διευθύντρια στο κατάστημα της Εθνικής είναι η Πρεβεζάνα κ. Σταματία (Ματίνα) Πανέλου, από το 2020 μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερα ικανή και μια ήρεμη δύναμη, υποχρεώνεται να μετατρέψει το μεγάλο κατάστημα της Εθνικής στην Πρέβεζα με το αρκετό προσωπικό του, σε ένα ολιγάριθμο σε στελέχη κατάστημα που αλλάζει μορφή, υπακούοντας τις ανάγκες της νέας τραπεζικής εποχής. 

Κατοχή & εμφύλιος

Στη διάρκεια της ιταλικής κατοχής, το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας επιτάχθηκε από τους κατακτητές και στέγασε την Ιταλική Διοίκηση της περιοχής. Στο χρονικό αυτό διάστημα, η τρικολόρε του Μουσολίνι κυμάτιζε από το μπαλκόνι του κτηρίου (Εικ. 5). 

Εικ. 5. Το κτήριο της Εθνικής την περίοδο της Ιταλικής Κατοχής, με την ιταλική σημαία στον εξώστη του. (Φωτογραφικό αρχείο Ιδρύματος Ακτία Νικόπολις)

Τον Σεπτέμβριο του 1944 και λίγες μέρες μετά την αποχώρηση των Γερμανών και την απελευθέρωση της πόλης (14.9.1944), ομάδα προσκείμενη στον ΕΛΑΣ, υπό τον Αντωνάκη Τσακαλώτο του ΕΛΑΝ, κατέλαβε το κτήριο της Εθνικής και «ταμπουρώθηκε» σ’ αυτό. Πέραν των άλλων εμφύλιων μαχών που εξελίχθηκαν στην Πρέβεζα τον Σεπτέμβριο του 1944, ομάδα προσκείμενη στον ΕΔΕΣ προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να επιτεθεί από την γειτονική αυλή της Θεοφανείου Σχολής κατά της ομάδας που ήταν εντός του κτηρίου της Εθνικής. Σύμφωνα με μαρτυρίες παλαιοτέρων Πρεβεζάνων, στην επίθεση αυτή σκοτώθηκε ένας νέος, πιθανότατα γιος του ιερέα του ναού της Παναγίας των Ξένων. Μετά την επιστροφή του Ναπ. Ζέρβα από την Καζέρτα (27.9.1944) και την επικοινωνία του με την ηγεσία του ΕΑΜ, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ αποχώρησαν από τα κτήρια και κάστρα της Πρέβεζας στα οποία είχαν οχυρωθεί.

(Για τη συγγραφή του άρθρου χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τις δημοσιευμένες εργασίες «Κεραμικός διάκοσμος στα κτίρια της Εθνικής Τράπεζας κατά τον Μεσοπόλεμο» και «Η χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος στα κτίρια της Εθνικής Τράπεζας του μεσοπολέμου και ο μηχανικός Ιωάννης Ισηγόνης» της καθηγήτριας κ. Λίλας Θεοδωρίδου-Σωτηρίου, «Τα Πρεβεζάνικα» του κ. Γιώργου Μουστάκη, καθώς και από τις συζητήσεις με τον κ. Θωμά Κολοκυθά, κ. Ματίνα Πανέλου, κ. Γιώργο Μουστάκη, κ. Αλέκο Λάμπρο, κ. Σοφία Αθανασίου και κ. Μιχάλη Μηλιώνη. Τους ευχαριστώ όλους για τη βοήθειά τους.)

 

 

 

 

 

 


Σχολιάστε εδώ

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.


Διαβάστε επίσης

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Το έθιμο με τα πολυσπόρια

20/11/2023, 11:54 πμ

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΠΡΕΒΕΖΑ

Η Απελευθέρωση της πόλεως τοπική εορτή (του Θεόδωρου Δράκου)

24/10/2023, 8:56 μμ

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Στοιχεία και μαρτυρίες για τη Νικόπολη στη γραμματεία της βυζαντινής εποχής (Β΄Μέρος)

24/10/2023, 7:46 μμ

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Στοιχεία και μαρτυρίες για τη Νικόπολη στη γραμματεία της βυζαντινής εποχής

23/10/2023, 3:31 μμ

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Παναγία η Πρεβεζάνα

14/08/2023, 9:35 μμ

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Αντί επικηδείου για τον Γιώργο Ι. Μουστάκη

20/07/2023, 12:20 μμ

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Τουρκική Εισβολή στη Κύπρο. 49 χρόνια Κατοχής (του Γιάννη Γιώτη)

20/07/2023, 11:00 πμ

ΑΠΟΨΗ, ΑΡΘΡΑ, ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Πνιγμοί στην θάλασσα και ασφαλής κολύμβηση (του Απόστολου Κατσανάκη)

18/07/2023, 2:23 μμ


To mypreveza.gr είναι το ενημερωτικό portal για το Νομό Πρέβεζας στο οποίο μπορείτε να δείτε όλες τις τοπικές ειδήσεις, αλλά και νέα από όλη την Ήπειρο, την Ελλάδα και τον κόσμο.

"Η δική σου Πρέβεζα με ένα μόνο κλικ."

Συνεργαζόμενα sites