Ηλεκτρονική παρενόχληση και εκφοβισμός στο διαδίκτυο

(Γράφει ο Ψυχολόγος Τσεντσερής Μιχάλης MA, Med, Msc)

 Όπως δε χρειάζεται να έχουμε δίπλωμα οδήγησης για να μάθουμε τα παιδιά μας να διασχίζουν με ασφάλεια το δρόμο, έτσι και στον ψηφιακό κόσμο δε χρειάζεται να είμαστε οι «γκουρού» της τεχνολογίας για να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από τις κακοτοπιές.

Η επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων έχει πολλά εξαιρετικά πλεονεκτήματα. Δυστυχώς, όμως, αυτό το είδος της επικοινωνίας μπορεί να προσφέρει και δυσάρεστες εμπειρίες. Τα παιδιά μπορεί να λάβουν ή να στείλουν μηνύματα με περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει τα συναισθήματά τους ή τα συναισθήματα άλλων. Η ηλεκτρονική παρενόχληση αφορά στη χρήση των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας για τον εκφοβισμό ή την παρενόχληση ενός ατόμου ή μιας ομάδας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, chat, κινητών τηλεφώνων κτλ. Μεταξύ δε παιδιών και εφήβων πρόκειται για μια εξελισσόμενη μόδα με συνεχή αύξηση των περιστατικών παρενόχλησης μαθητών προς μαθητές αλλά και μαθητών προς τους εκπαιδευτικούς τους! Οι συμπεριφορές που μπορεί να προκύψουν περιλαμβάνουν:
• Αποστολή κειμένων, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ή άμεσων μηνυμάτων με κακό περιεχόμενο.
• Αποκάλυψη ιδιωτικών πληροφοριών ή δημοσίευση δυσάρεστων φωτογραφιών ή μηνυμάτων για άλλους σε ιστολόγια (blogs), σε ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook), ή σε άλλες ιστοσελίδες.
• Κλοπή ταυτότητας: χρήση του ονόματος ξένου χρήστη με σκοπό
τη διάδοση φημών και ψεμάτων για κάποιον τρίτο.
• Νεκρές κλήσεις.
• Προσβλητικά προφορικά μηνύματα.
• Μερικές φορές, προσβλητικά γραπτά μηνύματα προς κινητά τηλέφωνα στέλνονται μέσω ιστοσελίδων χρησιμοποιώντας ονόματα και τηλέφωνα ανθρώπων που δεν έχουν καμία σχέση με το μήνυμα αυτό, αλλά καταλήγουν να κατηγορούνται ότι το έστειλαν οι ίδιοι.
• Μία άλλη τεχνική που χρησιμοποιείται από όσους παρενοχλούν ηλεκτρονικά είναι η δημιουργία ιστοσελίδων που στοχοποιούν συγκεκριμένα άτομα καλώντας άλλους να δημοσιεύουν μηνύματα μίσους. Επίσης, η παρενόχληση μπορεί να σημαίνει ότι κάποιος παίκτης επιτίθενται στο εικονίδιο “avatar” που αντικατοπτρίζει τον εικονικό εαυτό του παιδιού σας σε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, π.χ. πυροβολώντας το, κλέβοντας εικονικές κτήσεις, ή αναγκάζοντας το avatar να συμπεριφερθεί με ανεπιθύμητο τρόπο.
Η παρενόχληση, είτε γίνεται με ηλεκτρονικά μέσα είτε στην αυλή του σχολείου και την παιδική χαρά, αποτελεί κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά. Γονείς, εκπαιδευτικοί και παιδιά πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι και έτοιμοι να αντιδράσουν. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή παρενόχληση, η ηλεκτρονική παρενόχληση έχει την ιδιαιτερότητα ότι μπορεί να επηρεάσει το παιδί ακόμη και όταν δε βρίσκεται στον ίδιο χώρο με τον θύτη. Για παράδειγμα, ο θύτης μπορεί να στείλει εκφοβιστικό μήνυμα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του παιδιού ή στο κινητό του τηλέφωνο οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή της νύχτας.
Να είστε σε επιφυλακή για ενδείξεις ότι το παιδί σας έχει γίνει στόχος
ηλεκτρονικής παρενόχλησης, π.χ. συναισθηματική αναστάτωση, αποφυγή φίλων, σχολείου, δραστηριοτήτων, πτώση επιδόσεων, λεπτά σχόλια που αντανακλούν διαταραγμένες σχέσεις, είτε ηλεκτρονικά είτε φυσικά.

Για να προφυλάξετε τα παιδιά σας από τέτοιες ανάρμοστες
συμπεριφορές:

• Εξοικειωθείτε με το περιβάλλον των παιδιών σας και γνωρίστε τους φίλους τους, τους γονείς των φίλων τους, τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους.
• Συχνά τα παιδιά αποφεύγουν να αναφέρουν τα δυσάρεστα που συναντούν στο Διαδίκτυο ή μέσω του κινητού τους. Γι’ αυτό είναι βασικό να τους εξηγήσετε ότι, αν τους συμβεί κάτι δυσάρεστο, δε φταίνε αυτά και θα πρέπει να το αναφέρουν άμεσα σε εσάς.
• Μάθετε στα παιδιά σας να μην απαντούν ποτέ σε πρόστυχα ή προσβλητικά μηνύματα. Εάν λάβουν τέτοια μηνύματα ή μηνύματα που δεν κατανοούν, αν δουν απρεπείς εικόνες στο Διαδίκτυο, αν λάβουν τέτοιες εικόνες στο κινητό τους τηλέφωνο, ή αν παρενοχληθούν, πρέπει πάντοτε να σας το λένε.
• Εάν τα παιδιά σας παρενοχλούνται, ερευνήστε εάν ο δράστης βρίσκεται στο κοντινό σας περιβάλλον. Συχνά ο θύτης είναι συμμαθητής ή φίλος, που για κάποιο λόγο θέλει να παρενοχλήσει / γελοιοποιήσει / εκφοβίσει το παιδί σας ή που απλά το κάνει «για πλάκα» μην έχοντας συναίσθηση των πιθανών συνεπειών. Σε μια τέτοια περίπτωση μιλήστε άμεσα με τους γονείς του θύτη καθώς και με τη διεύθυνση του σχολείου.
• Για τέτοια προβλήματα μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, στο τηλέφωνο χωρίς χρέωση 800 11 800 15, ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση help@saferinternet.gr. Η Γραμμή υλοποιείται από τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι ανοιχτή Δευτέρα – Παρασκευή, ώρες 9:00 – 15:00.
• Προωθείστε μέσα στην οικογένεια ένα περιβάλλον που δεν ανέχεται την παρενόχληση. Διδάξτε στα παιδιά σας ότι ανωνυμία στο Διαδίκτυο δε σημαίνει ανεύθυνη συμπεριφορά. Όλοι μας αφήνουμε ηλεκτρονικά ίχνη στο Διαδίκτυο, συνεπώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε ευγενικά, με κανόνες και με ηθική, όπως και στον πραγματικό κόσμο. Θυμηθείτε ότι ακόμη και τα ίδια σας τα παιδιά δεν είναι πάντα αγγελούδια!
• Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους και πώς να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων. Διατηρείτε συνεχώς ανοικτό διάλογο μαζί με τα παιδιά σας, ώστε να σας εμπιστεύονται τις όποιες ανησυχίες τους. Οι διαδραστικές τεχνολογίες, όπως το Διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία, μπορούν να σας προσφέρουν εξαιρετικές ευκαιρίες για συζήτηση και προβληματισμό!

Βιβλιογραφία

Ιστότοπος : www.saferinternet.gr

Μη διστάζετε ποτέ να επισκεφτείτε έναν «ειδικό» και να του θέσετε το πρόβλημα…
«Ο κος Τσεντσερής Μιχάλης επιστημονικός συνεργάτης του WLS και του Διεπιστημονικού κέντρου Ηπείρου είναι ψυχολόγος απόφοιτος ΑΠΘ, κάτοχος τριών μεταπτυχιακών (ΜΑ, Msc, Med). Δέχεται με ραντεβού στα 2682029949 & 6979355888 στη Λεωφόρος Ειρήνης &Αμβρακίας Πρέβεζα και στο Διεπιστημονικό κέντρο Ηπείρου Κερκύρας 5 Ιωάννινα στο 2651067347»