Αναδημοσίευση του άρθρου όπως αυτό δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή Εφημερίδα “Το Βήμα της Πρέβεζας”
Το περασμένο Σάββατο 5 Σεπτεμβρίου 2020 στην Πρέβεζα και ώρα 6:30 το απόγευμα στο Δημοτικό Κηπoθέατρο: «Γιάννης Ρίτσος», πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η εκδήλωση παρουσίασης των δύο τελευταίων βιβλίων της λογοτέχνιδος Ρούλας Γαλάνη, υπό την αιγίδα του Δήμου Πρέβεζας και των εκδόσεων Γκοβόστη.
Ειδικότερα:
• Της ποιητικής συλλογής με τίτλο: Όσο μετράει που αγαπήσαμε… και δύο μικρά αφηγήματα.
• Της έμμετρης θεατρικής συλλογής με τίτλο: Η μάσκα των εμμέτρων και μία πρόζα, που περιλαμβάνει πέντε έμμετρα θεατρικά έργα , από τα οποία 3 τραγωδίες και 2 κωμωδίες, ήτοι:
α) Η Ηχώ του Δάσους
β) Μάταια Φεγγάρια
γ) Ο Μυστικός Δείπνος
δ) Ψωνισμένη Κουλτούρα
ε) Το αρκουδόρεμα
Οι πιο πάνω συλλογές κυκλοφόρησαν, η πρώτη το 2019 και η δεύτερη το 2020 αντίστοιχα από τις εκδόσεις Γκοβόστη.
Ολόμεστη η Πλατεία του Δημοτικού Κηποθέατρου από κόσμο, καθώς και οι πρώτες σειρές από τις ελεύθερες κερκίδες που ο Δήμος Πρέβεζας (Τμ. Πολιτισμού) επιμελήθηκε να τακτοποιήσει, σύμφωνα με τις ισχύουσες αστυνομικές διατάξεις περί κορωνοιού, πλαισίωσε θερμά την εκδήλωση, παρουσία του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Χρυσοστόμου και της Αντιδημάρχου Τμήματος Πολιτισμού, κας. Αθηνάς Κωνσταντάκη που άνοιξε την εκδήλωση και χαιρέτησε πρώτη.
Πλήθος αναγνωστών και φίλων της συγγραφέως συγκεντρώθηκαν και παρακολούθησαν τις επιλεγμένες θεατρικές απαγγελίες, δρώμενα, κριτικές εκπονήσεις, βιντεοακροάσεις, αξιόλογων και ποιοτικών σταχυολογήσεων μερών έργων της Ρούλας Γαλάνη. Επίσης, ακούστηκαν τραγούδια σε 5 γλώσσες ως διακειμενικές αναφορές με το έργο της κας Γαλάνη, σε μετάφραση από τον κ. Κοσμά Κοψάρη.
Έλαβε μέρος και προλόγισε τους Ομιλητές ο κ. Νίκος Στρακαντούνας, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, Personal Trainer, με μάστερ ειδίκευσης.
Εισηγητής και Κεντρικός Ομιλητής ήταν ο κ. Κοψάρης Κοσμας,
Διδάκτωρ Φιλολογίας Π.Ι, Υπ. Διδάκτωρ Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ.
Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ.
Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΕΚΠΑ
Ειδικός Σύμβουλος Θεάτρου ΕΚΠΑ, Κριτικός Λογοτεχνίας, Θεάτρου, Σημειωτικής του Κινηματογράφου, Καθηγητής Φιλόλογος του Μουσικού Σχολείου Πρέβεζας (Οργανική θέση: 2ο ΓΕΛ Πρέβεζας).
Ομίλησε ως κριτικός αναγνώστης ο κ. Γιώργος Χρήστου, Ιατρός-Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Μεταδιδακτορικός Επιστημονικός συνεργάτης Εργαστηρίου Αθλητιατρικής του ΑΠΘ.
Θεατρικές απαγγελίες και δρώμενα έγιναν από την ίδια τη συγγραφέα, την κα. Ρούλα Γαλάνη, τον κ. Κοσμά Κοψάρη, την κα. Ευπραξία Χατζηθεοδώρου, Δικηγόρο, την κα. Ελένη Νίκα Μπαίλη, Καθηγήτρια Φιλόλογο του 2ου ΓΕΛ Πρέβεζας και την κα Ζένια Ρούσσου, αριστούχο επιτυχούσα στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ, πρωτεύσασα στον Νομό Πρέβεζας.
Έλαβαν μέρος: Κωνσταντίνος Ι. Γκοβόστης, Εκδότης, με κριτική προσέγγιση του έργου της κας Γαλάνη, κριτικό σημείωμα του εκδότη.
Ο κ. Τάκης Παπαδημητρίου, Κοσμήτορας της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, κριτικό σημείωμα με σύγχρονο χαιρετισμό εκ μέρους του Προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, κ. Λευτέρη Τζόκα.
Η κα. Μαριλιάνα Ρηγοπούλου, Καθηγήτρια Θεατρικών Σπουδών, Κριτικός Θεάτρου, Σοπράνο, που περιλαμβάνεται η κριτική της αξιολόγηση στο βιβλίο: Η μάσκα των εμμέτρων και μία πρόζα, για το έργο: «Ο Μυστικός Δείπνος», χάρισε μοναδικές θεατρικές απαγγελίες με βιντεοακροάσεις από το εν λόγω έργο τη βραδιά της εκδήλωσης.
Παραθέτουμε μικρά αποσπάσματα κριτικών εκ μέρους του εκδότη κ. Κωνσταντίνου Γκοβόστη:
Στις ΜΑΣΚΕΣ, το δεύτερο ποίημα της συλλογής ΟΣΟ ΜΕΤΡΑΕΙ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑΜΕ… με την οποία η κυρία Ρούλα Γαλάνη εντάχθηκε στο συγγραφικό δυναμικό μας διαβάζουμε:
“Κι εγώ θα πάω σήμερα μια μάσκα να αγοράσω
για να ’χω κάτι να κυκλοφορώ μες στον κατακλυσμό
χωρίς κανέναν πίσω μου ή μπρος μου να τρομάξω.
Στ’ αλήθεια δεν το θέλησα μόνη να μένω σπίτι
κι ούτε ποτέ φαντάστηκα πως θα βαλθώ να ψάξω
για το σπασμένο πλαστικό κάτω από τη ροτόντα».
Η συλλογή εκδόθηκε το 2019 αλλά, ξαναδιαβάζοντας τους στίχους αυτούς το 2020, δεν είναι δυνατόν να τους απογυμνώσουμε από τη δυστοπική τους προφητεία. Έτσι χαιρετίζουμε τη λογοτέχνιδα Ρούλα Γαλάνη, τους αξιόλογους ομιλητές και τους προσκεκλημένους της στην Πρέβεζα από την άχαρη απόσταση που επιβάλλουν οι καιροί και οι συνθήκες, ευγνώμονες ωστόσο για τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν αυτήν την παράδοξη εγγύτητα.
Την κυρία Γαλάνη την γνωρίζαμε από τις προηγούμενες ποιητικές συλλογές της, ωστόσο θεωρούμε ότι η συγγραφική δουλειά που βρέθηκε κάτω από την εκδοτική μας στέγη είναι η πλέον ώριμη, κάτι που αφενός μάς χαροποίησε ιδιαιτέρως, αφετέρου, μάς δημιούργησε την ευθύνη δύο καλαίσθητων εκδόσεων, τις οποίες κοσμούν τα έργα της Βάσως Πασσά και η ελαιογραφία του Rafaelle Monti. Η κυρία Γαλάνη εμπιστεύθηκε στις εκδόσεις μας πρώτα μια ποιητική συλλογή με πολλά θεατρικά στοιχεία, το Όσο μετράει που αγαπήσαμε… στο οποίο αναφέρθηκα νωρίτερα, και κατόπιν κάποια θεατρικά έργα με πολλά στοιχεία έμμετρης ποίησης, Τη Μάσκα των Εμμέτρων. Και τα δύο βιβλία περιλαμβάνουν επίμετρα του φιλολόγου-ερευνητή Κοσμά Κοψάρη και η Μάσκα των Εμμέτρων και μία πρόζα περιλαμβάνει επιπλέον τη σύντομη κριτική της Μαριλιάνας Ρηγοπούλου.
Η κυρία Γαλάνη, μοναδική στη σύλληψη των ιδεών, παρ’ όλα αυτά φέρει αναμφίβολα μια λογοτεχνική παράδοση, που έχει τις απαρχές της στους αρχαίους χρόνους, στην εποχή των μεγάλων τραγικών και της επικής ποίησης, και με έντονες τις μεταγενέστερες επιρροές του δημοτικού τραγουδιού. Η συγγραφέας αφήνει το λογοτεχνικό αποτύπωμά της σε επίπεδο μορφήματος, λέξης, στίχου, στροφής και συνόλου.
Αυτό το «όλον», που είναι συνονθύλευμα πολλών στοιχείων, θεωρήσαμε ότι οοφείλουμε να εντάξουμε στον εκδοτικό μας κατάλογο που μετρά εκδόσεις σχεδόν ενός αιώνα, καθώς θεωρούμε ότι η σχέση εκδότη και συγγραφέως δεν μπορεί παρά να είναι αμφίδρομα εποικοδομητική.Αυτό που πρωτίστως ως εκδότης αισθάνομαι ότι κομίζω μέσα από το έργο της κυρία Γαλάνη προς τον αναγνώστη είναι η ευκαιρία της επαφής με ένα τεράστιο γλωσσοπλαστικό και λεξιπλαστικό κληροδότημα. Οι κρεμαστίνες, οι καντηφέδες, τα ψυχοπλάνα είδωλα, η κίτρινη κονούρα, τα ανθοϊάματα, οι ασπάλαθοι, η φτιαξιά μου από παιδούλα, τοφινιστρίνι, το θησαύρισμα, το κύμβαλο λείπουν από τις λέξεις μας ή έχουν χαθεί στα έγκατα της γλωσσικής μας μνήμης. Η κα Γαλάνη έρχεται για να ξανασυστήσει τη γλώσσα του στο σύγχρονο αναγνώστη και ξαναστήνει τον αναγνώστη της απέναντι στη γλώσσα για να του θυμίζει ότι η ελληνική γλώσσα περιμένει να ξανασυσταθεί. Να ξανασυσταθούν οι παλιές λέξεις με τα νέα νοήματά τους. Η ανανοηματοδότηση, όπως θα το έλεγε και η συγγραφέας μας.
Επίσης, ένα μικρό απόσπασμα από το έγγραφο που απέστειλε ο Κοσμήτορας της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, κ. Τάκης Παπαδημητρίου:
Διαβάζοντας τα ποιήματα της κας Γαλάνη, τα θεατρικά και τα πεζογραφήματά της, γίνεται από την πρώτη στιγμή ορατός ο μοναδικός συγκερασμός αισθήσεων και αισθημάτων. Η δημιουργός βλέπει χρώματα, ακούει ήχους, δίνει φωνή στις αδυσώπητες σιωπές της ζωής, άλλοτε ψιθυρίζοντας και άλλοτε κραυγάζοντας το αδιέξοδο των στιγμών. Με έντονη εικονοποίηση εισχωρεί στην ακρίβεια αυτών των στιγμών, στη δράση και την αποθήκευση του λογοτεχνικού χρόνου. Τα έντονα συναισθήματα που εκφράζουν οι στίχοι της, η μελαγχολία, αλλά και η αισιοδοξία, λειτουργούν ως συναγερμός, για ασκήσεις ενδοσκόπησης και προσγείωσης. Ένα πέταγμα στον ουρανό της ποίησης, ανάλαφρο αλλά ουσιαστικό είναι τα δημιουργήματα της κας Γαλάνη. Και αυτό το καταφέρνει με τις λέξεις:
Η δημιουργός, καθισμένη στην άκρη της, από το “πανέρι” της προσωπικής της ζωής “παίρνει” λέξεις και τις καταθέτει στα βιβλία της. Οι λέξεις της γίνονται στίχοι, θεατρικά δρώμενα, που όλα σχηματίζουν την εικόνα ενός υποκειμένου, που δεν φιλοσοφεί γενικά και αόριστα, αλλά αποθέτει τη δική της φιλοσοφική άποψη για τη ζωή, όπως την αποταμιεύει στα βιβλία της. Μ’ αυτή δίνει σχήμα στις μύχιες σκέψεις μας, δημιουργεί εύκρατο κλίμα μιας ανακουφιστικής ανάγνωσης, δίνοντάς μας τα όρια μιας αφετηρίας για περίσκεψη, ενδοσκόπηση, αλλά και απελευθέρωση. Μ’ αυτές τις λέξεις η κα Γαλάνη, λαξεύει τα ποιήματά της και αποδίδει την προσωπική της μυθολογία που είναι και μυθολογία πολλών άλλων.
Σε συνέχεια από το φύλλο 12-13 Σεπτεμβρίου 2020 Α.Φ. 6332 και την εκδήλωση παρουσίασης των δύο τελευταίων βιβλίων της λογοτέχνιδος Ρούλας Γαλάνη, υπό την αιγίδα του Δήμου Πρέβεζας και των εκδόσεων Γκοβόστη, σήμερα φιλοξενούμε την εκπόνηση του κ. Κοσμά Κοψάρη που απαγγέλθηκε στην παρουσίαση.
Φτάσαμε γέροι οι δυο στη θλίψη να ζητάμε //το χρώμα μες στη μοναξιά (Άνοιξε, σελ. 77)
Η ποίηση βαλτώνει σαν φλέγεται στους χώρους του μεταφυσικού στοχασμού. Η ποίηση αποζητά διέξοδο στην ίδια την ύπαρξη, διεκδικώντας το βαθύτερο οντολογικό βάθος της υπόστασής της. Η ποιητική ιδέα εξακτινώνεται στο πέρα από μένα και από σένα για να χαρτογραφήσει το επέκεινα στα όρια του κόσμου, στην ιδεατή του έκφανση.
Σε φώναξα να δεις μέσ’ απ’ τα μάτια μου
Το μούχρωμα του μπλε (Η θάλασσα που μιλά, σελ. 71).
Στη θαλασσογραφία του ποιητικού καμβά της Ρούλας Γαλάνη αποτυπώνεται ο θαυμαστός κόσμος μιας απαράμιλλης εσωστρέφειας. Η υπαρξιακή βυθοσκόπηση είναι δεσπόζον χαρακτηριστικό της ποιητικής γενιάς του’ 80 στην οποία εντάσσεται η ποιήτρια. Βασικά χαρακτηριστικά της ποίησής της είναι ο αφηγηματικός μονόλογος, ο βαθυστόχαστος σκεπτικισμός, η έντονη διάθεση ενατένισης της ζωής. Σε αυτή την προοπτική διαπιστώνεται μια έντονη φιλοσοφική διάθεση συνάλληλα με την γλωσσοπλαστική δύναμη του λόγου. Η θρησκευτικότητα τόσο ως δύναμη πίστης όσο και ως οντολογικό υπόστρωμα διαπερνά το λόγο της. Το ποιητικό εγώ διχοστατεί μεταξύ της ονειρικής ανάμνησης και της ονειρεμένης ενόρασης για το αύριο.
Το κέρας των ψυχών βοά,
μα κείνος τρέχει στο θάνατο.
Των χωμάτων η φθίση ένα ατέλειωτο μνήμα
των δεινών ποιητών. (Μάντισσα γη, σελ. 69)
Η Γαλάνη επαναπροσδιορίζει με την ικμάδα της ποιητικής λέξης το ρόλο του ποιητή: δεν είναι πια ο ακροβολιστής που περιπλανάται στην άκρη της πόλης. Δεν ανήκει στο περιθώριο του συλλογικού σώματος, αλλά αποκτά την αρχετυπική ιδιότητα του ποιητή vates, του ποιητή προφήτη.
Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει μια αναδρομή στη φιλολογική κριτική. Ο Βάσος Βαρίκας, στην όχι και τόσο τότε ούτε θετική ούτε εύστοχη κριτική του για τον Καρυωτάκη στο τέλος της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας, έκλεινε τη μελέτη του για τον αυτόχειρα ποιητή λέγοντας χαρακτηριστικά ότι η εποχή μας ψάχνει τον ποιητή της. Ο Βαρίκας το 1928 εκτιμά ότι ο Καρυωτάκης δεν εκφράζει την ποιητική ιδέα της κάθε εποχής γιατί είναι ποιητής της παρακμής, όπως και ο Καβάφης. Η ίδια η συζήτηση θα επανέλθει το 1955 στο περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης. Ο κριτικός Αντρέας Καραντώνης ανοίγει το δρόμο για το Σεφέρη, που έβγαλε την ποίηση από το κλειστό καρυωτακικό θάλαμο και την οδήγησε στον ανοιχτό διάκοσμο του Αιγαίου.
Αυτή τη γραμμή υποστηρίζει και ο πανεπιστημιακός, ποιητής Νάσος Βαγενάς. Από τότε διαμορφώνονται δύο γραμμές παράλληλες στην νεότερη ποίηση: η μια του Καρυωτάκη, η άλλη του Σεφέρη. Ο ένας απαισιόδοξος, ο άλλος σκεπτικιστής. Αποτελούν τους δύο βασικούς πυρήνες επιρροής για όλη τη νεότερη ποίηση, ακόμη και για γυναίκες ποιήτριες. Η Γώγου απηχεί την καρυωτακική μούσα της ποίησης, ενώ η Δημουλά τη σεφερική φιλοσοφική ατμόσφαιρα με χαρακτηριστικό στοιχείο τον αποσπασματικό λόγο του μοντερνισμού. Ο Καρυωτάκης απηχεί τον Λαφόργκ. Ο μόνος ποιητής με ιερατικούς τόνους στην ποίησή του από τη γενιά του’ 30 είναι ο Σικελιανός. Είναι χαρακτηριστικός ο ορφισμός στο έργο του και η έντονη μυστικιστική διάθεση.
Η Γαλάνη είναι η μόνη ποιήτρια από τη χορεία της νεοελληνικής ποίησης που πατά πάνω σε αυτό το τριπλό σχήμα της παρακμής όσον αφορά τον Καρυωτάκη, του σκεπτικισμού όσον αφορά το Σεφέρη, της ιερατικότητας όσον αφορά το Σικελιανό και ομόχρονα το υπερβαίνει. Εδώ θέλω να αποσαφηνίσω όπως και σε επιφυλλίδες μου διαφωνώ με το Βαγενά όπως και με την Τίνα Λέντάρη, εξαίρετους πανεπιστημιακούς δάσκαλους του ΕΚΠΑ, που αναιρούν την επενέργεια του Καρυωτάκη στο υπαρξιακό γίγνεσθαι της νεότερης ποίησης και δημιουργούν μια έντονη πόλωση με το Σεφέρη.
Έκανα όλη αυτή την ένταξη στη λογοτεχνία για να σάς δείξω ότι η Γαλάνη είναι μια πολύ ιδιαίτερη ποιήτρια. Ο καθένας σας θα αποτιμήσει ως αναγνώστης το εύρος της ποιητικής της εκφοράς, αλλά το νεωτεριστικό στοιχείο για κείνη είναι ότι, ενώ χρονολογικά ανήκει στη γενιά του 80 οργανικά επέχει μια δεσπόζουσα θέση στο σαλόνι της γενιάς του 30, μεταξύ Σεφέρη, Βρεττάκου, Σικελιανού και μόνο μπορεί να εκληφθεί περιοδολογικά όχι ως εκλεκτική συγγένεια διάδοχος του Καρυωτάκη.
Οι ψίθυροι ήταν σαν τους μικρούς έρωτες
στο εφηβικό μου δωμάτιο.
Τους έβλεπα με μάτια λαμπυρίζοντα
τις νύχτες των θαυμάτων… (Αδελαίς, σελ. 48)
Η Γαλάνη είναι μια ποιήτρια της οικουμενικότητας. Διατηρεί μια ολιστική εκδοχή των πάντων. Μιλάει για τον χρόνο που κυλά, αντικειμενικοποιεί τα βιώματά της για να νουθετήσει τον εκάστοτε αναγνώστη για τις γλυκόπικρες εμπειρίες που περιστοιχίζουν τον άνθρωπο. Βρίσκει καταφύγιο στα περασμένα, εγκαινιάζει ένα αχρονικό επίπεδο γραφής, μα από την άλλη επικοινωνεί με τα κοινωνικά στιγμιότυπα του εκάστοτε εδώ και τώρα και τα καταγράφει μέσα από την αρμονική μαεστρία της στιχουργικής της δύναμης.
Κιγκλιδωτός μέσα στη σκότια φυλακή του
Νοιώθει, τη βλέπει, μα όμως δεν μπορεί
Να τη λυτρώσει απ’ την ανάγκη να τον θέλει…
Ζηλότυπη, τρελή,,,θανατωμένη. (Φυλακισμένος έρως, σελ.. 17)
Ολισθαίνει στην πτώση της προσωπικής ιδιοσυστασίας με μικροσκοπική διάθεση που ακτινογραφεί την οδύνη για να διεκδικήσει την άνοδο και να επανεντάξει το εκτροχιασμένο τώρα στην ομαλή ροή του αύριο.
Φώναξα να με πιάσεις πάνω από το κενό.
Μα εσύ κρατιόσουν στο κέρας του λείου χρόνου,
που μ’άφηνες να κάνω τσουλήθρα
και γελούσες… Χα! Γελούσες ανόητα. (Πτώση, σελ.41)
Η Γαλάνη αντιτάσσεται στον υβριδισμό, στην οφθαλμαπάτη, στους σύγχρονους μηχανισμούς οποιασδήποτε υφής που οδηγούν στον κατακερματισμό της συνολικής έκφρασης του ανθρώπου. Επιδιώκει, διεκδικεί, κραυγάζει για το αυθεντικό και το ανυπόκριτο ως πυλώνες μιας άρτια εξελίξιμης ανθρωπότητας.
Τριαδικό σπέρμα παρέμβασης τρίτων
(κογιότ-λύκος-τσακάλι)
Που πετάχτηκα σε γρανίτη κι ατσάλι
Βιομηχανικά και ανέντιμα (Κογιότ, σελ. 39)
Διαστέλλει το γήινο χρόνο ώστε να συνθλίψει το φόβο του κενού, την υπαρξιακή αγωνία, τον έντρομο και μαινόμενο άνθρωπο που οδηγείται στην απόγνωση όταν νιώθει πως κατρακυλά στο χείλος της αβύσσου:
Φοράει το πενθικό της πέπλο.
Κουναριστά στο φασκιωμένο της κλαδί
τη μισοχάνω που μωρολογάει σκυφτή:
«Σου υπόσχομαι … δεν θα πεθάνω» (Γραία, σελ. 37)
Διαπνέεται από μια λυρική διάθεση ηθικού στωικισμού ως το ποιητικό εγώ που σε στεντόρειους εξομολογητικούς τόνους δηλώνει απερίφραστα ότι θα βρίσκεται πάντα κοντά σε ό,τι αγάπησε, ποτέ δεν θα αποχωριστεί το ιδωμένο ποτέ δεν θα μεταβεί στο ανείπωτο.
Για όσο ζήσω το χρυσό φιλί σου στα μαλλιά μου ν
δεν θα ξεμονέψω…
Δεν αργεί… φθάνει όπου να’ναι η μέρα της συνάντησης!
Έχουμε μεις να μοιραστούμε πράγματα… (Μοίρασμα, σελ. 43)
Στο ποίημά της καρτερία, πραγματώνει μια ουσιαστική συνομιλία με την Μούσα της Νύχτας, το σήμα κατατεθέν της Κατερίνας Γώγου. Η οργισμένη ποιήτρια των Εξαρχείων αντιπαρατίθεται στην στωική Γαλάνη που ατενίζει το δειλινό με όλα τα αποστάγματα της ποιητικής της υφής.
Το αντηχείο της νύχτας ενισχύει
Τις χαμηλές συχνότητες του βωβού πόνου.
Κι εγώ έμαθα να σιωπώ, μετρώντας γαλαξίες
Από έναν περιορισμένο εξώστη.
Δεν φοβάμαι αυτά που τρέχουν να με προλάβουν.
Μισώ την αγωνία να τα περιμένω.
Για πόσο άραγε;
Στο ποίημά της προσδοκία συνομιλεί για μια ακόμη φορά με τη Γώγου όταν και οι δύο ποιήτριες σε κοινή θέα διαπιστώνουν την έλλειψη, την απουσία, το κενό.
Πού πήγαν οι δρόμοι; Η γέφυρα;
Εξαφανίσαν τα δακτυλικά σου αποτυπώματα
σ’ ότι κατέγραψες πρηνής
σ’αμμογιαλούς προσδοκίας. (Προσδοκία, σελ. 53)
Η Γαλάνη κινηματογραφεί την καθημερινότητα που ενίοτε αλλοτριωμένη, πνιγηρή, εξουδετερώνει κάθε ίχνος ανθρώπινου υποστρώματος καταδικάζοντας τον άνθρωπο να είναι πάντοτε ερήμην και απών.
Βραχνές φωνές… πικρός καφές στο χέρι,
σε στάσεις λεωφορείων, σατραπείες κι αγορές..
σε σκάλες και φυρές γωνιές…
πίσω από τοίχους και σφιχτά λουκέτα.
Φριχτές φωνές σιωπής, αποσυρμένες.
Στόματα υφάλμυρα, στυφά. (Φωνές, σελ. 72)
Οι ιδανικές φωνές και αγαπημένες του Καβάφη εδώ γίνονται μουντές για να αποδώσουν τις ζοφερές, ορθότερα ερεβώδεις όψεις της κοινωνικής πραγματικότητας. Η Γαλάνη δεν καταγγέλλει, όπως οι ποιητές της προηγούμενης ποιητικής γενιάς του ’70, στα ίχνη της αμερικανικής beat ποίησης, απλά αναπαριστά. Το μυθικό για κείνη, όποτε εμφανίζεται συνιστά την άλλη πλευρά του ρεαλιστικού.
Ο αξιακός κώδικας της ποιήτριας αποκαλύπτεται ως ένα αναδρομικό προγραμματικό πλάνο του πριν και του μετά για την ποιητική της οδοποιία στο ποίημα Γράμμα.
Σ’ένα μονάχα γράμμα
θέλω να γράψω τα πιο βαθιά μου μυστικά. (Γράμμα, σελ. 75)
Στο ποίημα Άνοιξε, στο πλαίσιο της ποιητικής της αυτοαναφορικότητας λέει χαρακτηριστικά:
Άνοιξε τα βαθιά συρτάρια κι έμπα να με βρεις …
Κάπου κει μέσα στρυμωγμένη
με στίχους σε άχρηστα χαρτιά
αποκοιμήθηκα να σε θυμάμαι.
Στίχοι που θυμίζουν πολύ το Φύλακα ερειπίων του Αλέξη Τραϊανού, ο ποιητής μένει πάντα πιστός στην ποιητική του τέχνη, ακόμη και όταν βιώνει την απόλυτη μοναξιά, ακόμη και όταν δεν βλέπει γύρω του ανθρώπους παρά μονάχα την ερημιά. Ανακλάται εδώ το ιταλικό ρεύμα του ερμητισμού της ομάδας του’63.
Το ουσιαστικό μήνυμα, ωστόσο, της ποίησης της Γαλάνη είναι το πίστεψε
Πίστεψε σε σένα για να πιστέψεις σε κείνον
Που σ’έχει στην έγνοια του,
Όσο εσύ’σαι μικρός, τιποτένιος κι ανύπαρκτος,
Μπερδεμένος στα γένια του. (Πίστεψε, σελ. 93)
Άλλοτε η Γαλάνη γίνεται ο Δαίδαλος Ικέτης, στην ίδια γραμμή με τον Σικελιανό για να περιφρουρήσει το ιερό. Αξίζει εδώ, να επισημανθεί κάτι πολύ σημαντικό: στη Γαλάνη το μυθολογικό στοιχείο από την αρχαία ελληνική παράδοση υποτάσσεται στο χριστιανικό. Ο Οιδίποδας είναι η μεταμφίεση του Χριστού Πάσχοντος. Το ίδιο και ο Δαίδαλος. Η Γαλάνη είναι μια ποιήτρια χοϊκή που πονάει και αγκαλιάζει τη γη της. Ανιχνεύει την απάτη των καιρών όμως έχει την ανεξάντλητη δύναμη να τους μετατρέπει σε περιπετειώδεις βυθούς δημιουργικής έμπνευσης. Στο ίδιο πλαίσιο με τον μινιμαλισμό του Καμύ στα απλά αναζητά τα σύνθετα όσο και τα ουσιώδη που διέπουν τη μαγεία της ζωής.
Στο ποίημα Διαίρεση συνδιαλέγεται με το Θα’ρθει καιρός της Γώγου για ένα καλύτερα κόσμο μακριά από τα νοσηρά νεφελώματα του ρατσισμού
Θα γεννηθώ αδελφός με δίδυμα φεγγάρια..
σε κείνο που’ναι έξω απ’ το «διά» ή το «διά μέσου»…
Σε κείνο που πολλαπλασιάζεται και πολλαπλασιάζει…
Σε κείνο που αναδομεί πάλι έναν κόσμο ολόιδιο (Διαίρεση, σελ. 119)
Προφητική, υπερβατική, εκστατική, ανθρώπινη, μυθοπλαστική, γλωσσοκεντρική, ηθικοπλαστική, στωική, συμπονετική, η Γαλάνη δηλώνει ότι αγάπησε τα ποιήματα και ότι δεν είναι «τόσο εύθραυστη //όσο η υποτέλεια των μίσχων». Δηλώνει ότι «Είμαι όσο…», «όσο μετράει που αγαπήσαμε…».
Τα θεατρικά έργα της Γαλάνη αποτυπώνουν τις βαθύτερες ενοράσεις ενός βαθυστόχαστου σκεπτικισμού. Εκφράζουν τα θραύσματα του πολιτισμένου κόσμου στα βαθύτερα υποστρώματα της συνείδησης. Απηχείται ο φόβος, η κενότητα, η υπαρξιακή αγωνία στις πιο αμαυρωμένες και τραγικές εκδοχές τους. Το άτομο όταν ανακλά την όψη του στον καθρέφτη τότε εκπίπτει στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Εκεί γίνεται δέκτης των ουσιαστικότερων μηνυμάτων που διέπουν τη συμπαντική τάξη. Η ιστορία συνδιαλέγεται με το αχρονικό. Ο μύθος ενεργοποιεί την αρχέτυπη λειτουργία των επιτελεστικών ιδιοτήτων του ανθρώπου στον κόσμο.
Η μάνα γίνεται η πανοραμική εστία πρόσληψης όλων των ευεργετικών δυνάμεων του κόσμου που παρεισφρύουν στο ψυχολογικά αδιερεύνητο για να αποσπάσουν την αρμονία ως το βασικό κριτήριο αποκατάστασης των ρηγμάτων της ύπαρξης. Οι θεατρικοί χαρακτήρες της Γαλάνη δεν είναι μονομερείς αλλά διαθλώνται στην κριτική υποδοχή του αναγνώστη για να γίνουν ένα μάγμα επιθυμιών, απωθήσεων, οντολογικών διαβαθμίσεων που διαπερνούν ενίοτε τα χαρτογραφημένα όρια της αναγνωρισμένης υπαρξιακής ταυτότητας. Θα έλεγε κανείς ότι οι κεντρικοί ήρωες στα έργα της είναι κάτι σαν τοτέμ, εξιλεώνουν το ανόσιο, ιερουργούν το ανίατο, τιθασεύουν το απατηλό, εξωραΐζουν το δυσοίωνο. Η Γαλάνη θεάται την κρίση του κόσμου όχι στο τεχνολογικό του αποκορύφωμα αλλά στα πολιτισμικά βάραθρα.
Εκεί που κυριαρχεί απόλυτα το μυστικιστικό, ο αποκρυφισμός ομόχρονα με έναν εμβόλιμο αρκαδισμό.
Η αποκατάσταση του τοπίου σε αυτό το πλάνο ενέχεται στην απόπειρα του ανθρώπου να σπάσει τους παραμορφωτικούς καθρέφτες που αλλοιώνουν την θέασή του. Η ηχώ στο αχρονικό δάσος υποκαθιστά έναν ξεχασμένο πρωτογονισμό που αποσπά βίαια την αληθινή χροιά έκφρασης. Τότε ξεκινά ο ατέρμονος αγώνας εσωτερικής αναζήτησης, υπαρξιακής διερεύνησης, σκληρής πάλης με αυτό που ο κόσμος μάς επιβάλλει ως αληθινό και αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως αληθινό. Όσο ακόμη και αν στα μάταια φεγγάρια και στον μυστικό δείπνο υπάρχουν τα αυστηρά φορμαλιστικά σχήματα, ο πολύ συγκροτημένος λόγος, οι αλληγορικές εκφάνσεις του αδιερεύνητου είναι των προσώπων, ωστόσο στο βάθος αναβλύζει ένας σπαραξικάρδιος ρεαλισμός που αυτόματα φέρνει σε αμηχανία τον ίδιο το μηχανισμό κατασκευής της κοσμικής τάξης στα έργα αυτά.
Τότε ξεκινά το σκληρό παιχνίδι με τις αλήθειες που κρύβονται βαθιά μέσα μας, που προκαλείται ως αντανακλαστική κίνηση από τις κραυγές αγωνίας και τους συναισθηματικούς παροξυσμούς των δρώντων προσώπων. Η τραγικότητα στη Γαλάνη ενυπάρχει ακόμη και στις κωμωδίες της που πέρα από την άρτια δομή, το στοιχείο του εξωτισμού, του κωμικοτραγικού, είναι κυρίως δηλωτική στη μάσκα ως προσωπείο στη συμπεριφορά των ανθρώπων. Είναι εκείνη η περίπτωση που η νόρμα και το στερεότυπο στην κοινωνική αντίληψη ορισμένων συγχέεται με το τυποποιημένο και το γραφικό. Τόσα στα διηγήματα της Γαλάνη όσο και στα θεατρικά έργα της οδηγός για τον αναγνώστη είναι η εξαίρετη αφηγηματική δομή και η σαφήνεια στην έκφραση που συγκρατεί τα πάθη των μετεχόντων προσώπων και διεκδικεί την εναρμόνιση. Σε αυτή τη βάση, άλλωστε, το έμμετρο αποκαθιστά τις προσμείξεις που απειλούν την παραδοσιακή υφή των έργων και διαταράσσουν την αρμονία.
Ο μυστικός δείπνος στη συμβολική του πρόσληψη ερμηνεύεται ως ένα βαθιά κλειστό σύστημα οργάνωσης ενός απομακρυσμένου κόσμου όπου εκεί το αναγεννησιακό απειλείται από το σκοτάδι του ασύνειδου. Τα πρόσωπα στα δράματα της Γαλάνη κουβαλούν ένα βαρύ πεπρωμένο που πασχίζουν να το αποτινάξουν από πάνω τους. Δεν είναι το ζητούμενό τους η απόδραση από την αίσθηση ενός ασφυκτικού κόσμου αλλά η κατάκτηση της απενοχοποίησης για όσα τους συνθλίβουν καθημερινά. Δεν φοβούνται να γνωρίσουν την πτώση, εκείνο που έχει σημασία είναι το να πετύχουν να ξαναυπάρξουν ακριβώς όπως εκείνοι το αποζητούν. Ο κάθε άνθρωπος γεννιέται για να είναι ευτυχισμένος και βαδίζει με οδηγό το δρόμο προς την ελευθερία, την αλήθεια και την αυθεντικότητα. Τί γίνεται όμως όταν ξεστρατίζει στο κόσμο των ειδώλων, της αυταπάτης, της ενοχής και έχει να αντιπαρέλθει το δέλεαρ μιας ώριμης νιότης;
Η μνήμη γίνεται το προσωπείο του μυθοποιημένου κόσμου για να μπορέσει να βγει από τα αδιέξοδα του παρελθόντος, να διδαχτεί από τα λάθη και να επανέλθει στο δρόμο για το φωτεινό. Η Γαλάνη δεν θέλει να αναπαραστήσει τρομακτικούς κόσμους ανεξέλεγκτων παθών, ένοχων μυστικών, συνειδησιακών παραληρημάτων. Υποδεικνύει απλά στον αναγνώστη το τιτάνιο μέγεθος των δυνατοτήτων του όταν αντιληφθεί ότι αυτό που έχει να κάνει είναι να αποδεχτεί τον εαυτό του ακριβώς όπως είναι. Σε αυτή την ένωση συνίσταται η συγκόλληση του ψυχολογικού στοιχείου με το θρησκευτικό στο έργο της. Τότε επέρχεται το πλήρωμα του χρόνου ως φυσική ωριμότητα σκέψης, δράσης και τρόπου ζωής.
Η αποτίναξη της ευθύνης για τα περασμένα προϋποθέτει την εμπέδωση της ευθύνης για τα τωρινά και αυτό γνωρίζει πολύ καλά να μάς το διδάσκει η Γαλάνη. Κοιτάζεις μπροστά να μην πέσεις αλλά έχεις την ανάμνηση των περιπτώσεων που έπεσες και πόνεσες στο παρελθόν. Αυτό σε κάνει δυνατό και αυτεξούσιο. Τότε η αίσθηση της αδυναμίας, του πάθους, του ορμέμφυτου δεν είναι πια αγκάθια αλλά όπλα ώστε να πορευτείς πια στον κόσμο όχι ως μοναχικός οδοιπόρος αλλά ως συνοδοιπόρος. Είσαι πια ελεύθερος από τον δέσμιο εαυτό σου, είσαι ο εαυτός σου.
Μέλος με Α.Μ. 13363
