Η θέσπιση ακαδημαϊκών κανόνων σε όλα τα επίπεδα σπουδών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, η δημοκρατικότερη διάρθρωση της διοίκησης των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., η διασφάλιση της δωρεάν πρόσβασης στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών για τους οικονομικά αδύναμους φοιτητές, η διαφάνεια στη διαχείριση κονδυλίων, η στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας, η ίδρυση Ακαδημαϊκών Συμβουλίων Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας, καθώς και η ίδρυση νέων διετών Δομών στα Α.Ε.Ι. για τους απόφοιτους των Επαγγελματικών Λυκείων, συνθέτουν τα κύρια χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, που υπερψηφίστηκε την Δευτέρα (2/8) από την Ολομέλεια της Βουλής.
Ο νέος νόμος είναι ριζοσπαστικός, γιατί ανοίγει νέους ορίζοντες για τα Α.Ε.Ι. και τα Τ.Ε.Ι. της χώρας σε πολλά επίπεδα, αντιμετωπίζοντας συσσωρευμένες στρεβλώσεις στο χώρο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίες δεν είναι συνήθεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως οι πελατειακές σχέσεις και οι συντεχνιακές νοοτροπίες.
Πιο αναλυτικά, σε ό,τι αφορά τη θέσπιση ακαδημαϊκών κανόνων σε όλα τα επίπεδα σπουδών, ο νέος νόμος ενισχύει τη διαφάνεια στη λειτουργία όλων των οργάνων διοίκησης των Α.Ε.Ι και Τ.Ε.Ι., θέτει ξεκάθαρους κανόνες για τις Επιτροπές Ερευνών, για τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης, για τους Ειδικούς Λογαριασμούς Κονδυλίων Έρευνας και για την προώθηση της διαδικασίας των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων, ενώ παράλληλα αναμορφώνει τη λειτουργία των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.), τα οποία με το προηγούμενο νομικό πλαίσιο εμφάνιζαν παθογένειες, όπως τα υψηλότατα δίδακτρα, οι υπέρογκες αμοιβές των διδασκόντων, η αμφίβολη ποιότητα σπουδών πολλών Προγραμμάτων, η ανύπαρκτη αξιολόγηση στα Π.Μ.Σ., που δεν τιμούσαν ούτε τα Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. ούτε τους ακαδημαϊκούς δασκάλους.
Σ’ ό,τι αφορά τη δωρεάν πρόσβαση των οικονομικά αδύναμων φοιτητών στα Π.Μ.Σ., ο νέος νόμος, αφενός ενισχύει την ίδρυση περισσότερων δωρεάν Π.Μ.Σ., αφετέρου προωθεί τη δωρεάν φοίτηση σε όσες περιπτώσεις υπάρχουν δίδακτρα, ορίζοντας ότι σε κάθε Π.Μ.Σ. το 30% των φοιτητών απαλλάσσονται των διδάκτρων, βάσει οικονομικών κριτηρίων. Αν οι φοιτητές με χαμηλό εισόδημα υπερβαίνουν το 30%, το υπουργείο Παιδείας θα εξετάζει τη δυνατότητα κάλυψης των διδάκτρων, με επιπλέον επιχορήγηση του Ιδρύματος.
Σε ό,τι αφορά τη δημοκρατικότερη διάρθρωση της διοίκησης των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., ο νέος νόμος προβλέπει τη κατάργηση των Συμβουλίων Διοίκησης, την επαναφορά του πανεπιστημιακού ασύλου, την επαναφορά της φοιτητικής εκπροσώπησης στα όργανα διοίκησης, τη συγκρότηση Πρυτανικού Συμβουλίου, την εξασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής αντιπροσωπευτικότητας στα ανώτερα όργανα μέσω της ξεχωριστής εκλογής Πρύτανη, Αντιπρυτάνεων, την ενίσχυση του ρόλου των Κοσμητειών και την επαναφορά του Διοικητικού Συμβουλίου στα Τμήματα.
Επιπλέον, ο νέος νόμος θεσμοθετεί ένα όργανο σε περιφερειακό επίπεδο, το Ακαδημαϊκό Συμβούλιο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας (Α.Σ.Α.Ε.Ε.), το οποίο θα περιλαμβάνει εκπροσώπους όλων των Α.Ε.Ι., των Τ.Ε.Ι. και των Ερευνητικών Κέντρων της οικείας ή άλλης Περιφέρειας. Τα Α.Σ.Α.Ε.Ε. θα έχουν ως κύριο σκοπό τη χάραξη στρατηγικής και την ανάπτυξη συνεργειών με κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς σε τοπικό επίπεδο, προκειμένου να επιταχυνθεί η παραγωγική ανασυγκρότηση των Περιφερειών.
Τέλος, σ’ αυτό το πνεύμα, ο νέος νόμος προβλέπει, για πρώτη φορά, την ίδρυση νέων διετών Δομών στα Α.Ε.Ι., οι οποίες θα παρέχουν δωρεάν μεταλυκειακή τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση στους απόφοιτους των Επαγγελματικών Λυκείων, αναβαθμίζοντας τα προσόντα τους βάσει ευρωπαϊκών προδιαγραφών.