Εκδηλώσεις μνήμης για τους αδικοχαμένους άνδρες του Ναυτικού κατά την ανατίναξη του ναρκαλιευτικού πλοίου «Πηνειός» πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2015 στο Μνημείο Πεσόντων του Ναυτικού στην Πρέβεζα.
Η εκδηλώσεις ξεκίνησαν με την επιμνημόσυνη δέηση η τελέσθηκε από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ.κ Χρυσόστομο και συνεχίστηκαν με την Ομιλία για τη σημασία της επετείου βύθισης του «Πηνειός» από τον Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Παντοκράτορα κ. Παναγιώτη Παπαδάτο
Εν συνεχεία έγινε προσφώνηση των ονομάτων πεσόντων και η Κατάθεση στεφάνων
από τον Θεματικό Αντιπεριφερειάρχη για θέματα Αθλητισμού και Νέας Γενιάς κ. Περικλή Βασιλάκη, τον Εκπρόσωπο του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, τον Αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων Πρέβεζας κ. Βαγγέλη Γιαννουλάτο και τον εκπρόσωπο της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Ναυτικού.
Η Τελετή μνήμης έκλεισε με τους επισήμους να κρατούν ενός λεπτού σιγή και το άκουσμα του Εθνικού μας Ύμνου
Σχετικά με το Ναρκαλιευτικό Πηνειός:
Το πλοίο αυτό ναυπηγήθηκε στα ναυπηγεία Nylands της Νορβηγίας και καθελκύστηκε τον Μάρτιο του 1931, με το όνομα BUSEN 11.
Ηταν μεταλλικής κατασκευής, χωρητικότητας 279 κόρων και κατασκευάστηκε ως φαλαινοθηρικό.
Η πρόωσή του επιτυγχάνονταν διά ατμομηχανής ιπποδύναμης περίπου 900 ίππων. Κατά πάσα πιθανότητα (από στοιχεία αδελφών πλοίων) διέθετε έναν άξονα με προπέλα και ένα πηδάλιο.
Οι διαστάσεις του ήταν: μήκος 31,55 μέτρα, πλάτος 6,48 μέτρα και βύθισμα 3,78 μέτρα. Πλήρωμα 23 άτομα.
Η αποστολή εκκαθάρισης του ναρκοπεδίου Πρεβέζης
Το ναρκοπέδιο της Πρέβεζας κάλυπτε μία θαλάσσια περιοχή 60 τετραγωνικών μιλίων και εκτείνονταν από τις βόρειες ακτές της Νήσου Λευκάδος έως την παράλλαξη της άκρας Καστροσυκιά στην Πρέβεζα. Οι νάρκες ήταν γερμανικής κατασκευής (τύπου GX, ενεργοποιούμενες διά επαφής με 330 λίβρες εκρηκτική γόμωση)1, αγκυροβολημένες και απείχαν 3 μέτρα υπό την επιφάνεια της θάλασσας.
Αλιεύτηκαν συνολικά 64 νάρκες. Η αποστολή εκκαθάρισης του ναρκοπεδίου αυτού υλοποιήθηκε από στολίσκο ναρκαλιευτικών του Βασιλικού Ναυτικού, στα τέλη του Οκτώβρη του 1945 και διήρκησε έναν περίπου μήνα.
Το Κέντρο Βάρους της επιχείρησης αυτής ήταν οι λιμενικές εγκαταστάσεις της πόλης και ο Αντικειμενικός.
Σκοπός της αποστολής προσδιορίζονταν στην οριστική απελευθέρωση του λιμένα Πρεβέζης και της συνακόλουθης ναυσιπλοΐας.
Δυστυχώς το Ναρκαλιευτικό ΠΗΝΕΙΟΣ το πρωί της 24ης Οκτωβρίου, προσέκρουσε σε νάρκη – δεξιά της πρύμης του, ανατινάχθηκε και βυθίστηκε τάχιστα, παρασύροντας στον υγρό του τάφο τα είκοσι δύο από τα είκοσι τρία μέλη του πληρώματος.
Η δράση του “ΠΗΝΕΙΟΣ” σε επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του Β.Π.Π αλλά και μετά από αυτόν έχει καταγραφεί σε υπηρεσιακά έγγραφα 3. Ο τέως Αρχηγός Στόλου και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδος, αντιναύαρχος Π. Βούλγαρης Β.Ν είχε εκφράσει με την υπ’ αριθμό 018/1456 Διαταγή του, την ευαρέσκειά του προς τους Κυβερνήτες και τα πληρώματα των πλοίων ΠΗΝΕΙΟΣ, ΑΛΦΕΙΟΣ, ΑΧΕΛΩΟΣ, ΣΠΕΡΧΕΙΟΣ και ΕΥΡΩΤΑΣ την 31η Αυγούστου 1944, διότι ήδη από την παραλαβή των πλοίων αυτών το 1943, επέδειξαν επιτυχία, ζήλο και ικανότητα στις ανατεθείσες πολεμικές αποστολές στην Ανατολική Μεσόγειο. Τελευταία αποστολή για το ΠΗΝΕΙΟΣ με τον Στολίσκο του, ήταν αυτή της εκκαθάρισης του ναρκοπεδίου Πρέβεζας από την 22α Οκτωβρίου έως την 17η Νοεμβρίου του 1945. Για το ΠΗΝΕΙΟΣ όμως η αποστολή εξετελέσθη συντομότερα.
Σκιαγράφηση της προσωπικότητας των αξιωματικών του Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣΓια τον κυβερνήτη του πλοίου σημαιοφόρο (Πληρωμάτων Στόλου) Ιωάννη Αλευράκη του Εμμανουήλ, γνωρίζουμε πως γεννήθηκε στα Χανιά το 1903. Το 1919 κατετάγη στο Ναυτικό προγυμναστήριο Χανίων ως ναυτόπαιδο. Το 1921 έλαβε πτυχίο αρμενιστή και ως Δίοπος τοποθετήθηκε στο Θωρηκτό ΛΗΜΝΟΣ. Προήχθη κανονικά στους επόμενους βαθμούς, ενώ τον Οκτώβριο του 1943 έλαβε τον βαθμό του Σημαιοφόρου.
Με το Προεδρικό Διάταγμα της 21ης Ιουλίου 1945 αναγνωρίστηκε η εθνική πολεμική του δράση. Την 24η Οκτωβρίου του 1945 απωλέσθη κατά τη βύθιση του να “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ”. Ήταν έγγαμος και είχε αποκτήσει μία κόρη το 1925.
Για τον έτερο αξιωματικό του πλοίου έφεδρο Σημαιοφόρο Εμμανουήλ Ευγενία, γνωρίζουμε πως κατετάγη στο Ναυτικό και κρίθηκε ικανός για αξιωματικός από την Ανωτάτη Υγειονομική Ναυτική Επιτροπή στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, τον Ιούλιο του 1944. Τοποθετήθηκε εν συνεχεία στο Ναρκαλιευτικό ΕΥΡΩΤΑΣ (αδελφό πλοίο του “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ”), όπου και έλαβε έκφραση ευαρέσκειας από τον Αρχηγό Στόλου για τη συμμετοχή του στις δράσεις του Στολίσκου των Ναρκαλιευτικών στην Ανατολική Μεσόγειο. Ακολούθως τοποθετήθηκε στο “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ” όπου και απωλέσθη την 24η Οκτωβρίου 1945 εκ της ανατινάξεως από πρόσκρουση σε νάρκη.
Τα ημερολόγια των συμπλεόντων Ναρκαλιευτικών
Η σύνθεση του Στολίσκου των πλοίων που διατάxθηκε να εκκαθαρίσει το ναρκοπέδιο Πρεβέζης, με διοικητή τον πλωτάρχη Α. Ποταμιάνο Β.Ν ήταν η εξής:
α. Ακταιωροί ML/παράκτια Ναρκαλιευτικά: ΔΡΑΜΑ- ΔΟΞΑΤΟ – ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ- ΧΑΛΚΗ
β. Ναρκαλιευτικά BYMS (νεότερου τύπου): ΠΑΡΑΛΟΣ (Δ)- ΚΑΡΤΕΡΙΑ – ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ- ΠΑΤΜΟΣ – ΛΕΡΟΣ
γ. Ναρκαλιευτικά WHALER (παλαιότερου τύπου): ΑΛΦΕΙΟΣ- ΠΗΝΕΙΟΣ
δ. Βοηθητικά FLEET TENDER: ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ- ΑΓΧΙΑΛΟΣ
Δυστυχώς, από ιστορικής άποψης, κάποια πλοία δεν παρέδιδαν συστηματικά τα ημερολόγιά τους στην Υπηρεσία τήρησης των Αρχείων του Ναυτικού. Συμπτωματικά ή για άλλη αιτία, τρία άλλα συγκεκριμένα ημερολόγια πλοίων που αφορούσαν στο συμβάν δεν υποβλήθηκαν ποτέ στην αναφερθείσα αρμόδια υπηρεσία.
Η σύνθεση του Στολίσκου των πλοίων που διατάxθηκε να εκκαθαρίσει το ναρκοπέδιο Πρεβέζης, με διοικητή τον πλωτάρχη Α. Ποταμιάνο Β.Ν ήταν η εξής:
α. Ακταιωροί ML/παράκτια Ναρκαλιευτικά: ΔΡΑΜΑ- ΔΟΞΑΤΟ – ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ- ΧΑΛΚΗ
β. Ναρκαλιευτικά BYMS (νεότερου τύπου): ΠΑΡΑΛΟΣ (Δ)- ΚΑΡΤΕΡΙΑ – ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ- ΠΑΤΜΟΣ – ΛΕΡΟΣ
γ. Ναρκαλιευτικά WHALER (παλαιότερου τύπου): ΑΛΦΕΙΟΣ- ΠΗΝΕΙΟΣ
δ. Βοηθητικά FLEET TENDER: ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ- ΑΓΧΙΑΛΟΣ
Δυστυχώς, από ιστορικής άποψης, κάποια πλοία δεν παρέδιδαν συστηματικά τα ημερολόγιά τους στην Υπηρεσία τήρησης των Αρχείων του Ναυτικού. Συμπτωματικά ή για άλλη αιτία, τρία άλλα συγκεκριμένα ημερολόγια πλοίων που αφορούσαν στο συμβάν δεν υποβλήθηκαν ποτέ στην αναφερθείσα αρμόδια υπηρεσία.
Το χρονικό της απώλειας του “ΠΗΝΕΙΟΣ”
Επισημαίνεται πως σκοπός της ανασύνθεσης του χρονικού δεν είναι η επεξήγηση των εξειδικευμένων τεχνικών ναρκαλιείας, ούτε και η ανάλυση των τακτικών κινήσεων. Η τοποθέτηση των μονάδων περί και εντός του συγκεκριμένου χώρου, καλουμένου και αλιευμένου διαύλου θα βοηθήσουν στην κατανόηση των διατεταγμένων κινήσεων. Την Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 1945, διαδραματίζονται με χρονολογική σειρά τα κάτωθι, σύμφωνα με τα γραφέντα στα ημερολόγια των:
Επισημαίνεται πως σκοπός της ανασύνθεσης του χρονικού δεν είναι η επεξήγηση των εξειδικευμένων τεχνικών ναρκαλιείας, ούτε και η ανάλυση των τακτικών κινήσεων. Η τοποθέτηση των μονάδων περί και εντός του συγκεκριμένου χώρου, καλουμένου και αλιευμένου διαύλου θα βοηθήσουν στην κατανόηση των διατεταγμένων κινήσεων. Την Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 1945, διαδραματίζονται με χρονολογική σειρά τα κάτωθι, σύμφωνα με τα γραφέντα στα ημερολόγια των:
ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ
07:30- ευρισκόμεθα εις τον ηλιευμένον δίαυλον παρακολουθόντα των αλιευόντων Ναρκαλιευτικών.
07:30- ευρισκόμεθα εις τον ηλιευμένον δίαυλον παρακολουθόντα των αλιευόντων Ναρκαλιευτικών.
ΔΟΞΑΤΟΝ
08:30- Έναρξις Ναρκαλιείας, αλιεύωμεν πρώραθεν Δ.Ο.Ν δια του δεξιού πλωτήρος… οδηγούντες του σχηματισμού.
08:30- Έναρξις Ναρκαλιείας, αλιεύωμεν πρώραθεν Δ.Ο.Ν δια του δεξιού πλωτήρος… οδηγούντες του σχηματισμού.
ΠΑΤΜΟΣ
08:50- πέρας πρώτης διαδρομής. {Νέα πορεία} Ζλ=095ο
09:25- πέρας δεύτερης διαδρομής. {Νέα πορεία} Ζλ=275ο
10:25- απεκόψαμεν 2 νάρκες εις στίγμα 243ο- 9,1 {νμ} από ΑΚΤΙΟΝ, 242ο – 9 {νμ} από ΑΚΤΙΟΝ
10:30- πέρας τρίτης διαδρομής.
08:50- πέρας πρώτης διαδρομής. {Νέα πορεία} Ζλ=095ο
09:25- πέρας δεύτερης διαδρομής. {Νέα πορεία} Ζλ=275ο
10:25- απεκόψαμεν 2 νάρκες εις στίγμα 243ο- 9,1 {νμ} από ΑΚΤΙΟΝ, 242ο – 9 {νμ} από ΑΚΤΙΟΝ
10:30- πέρας τρίτης διαδρομής.
ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ
10:30- τα Ναρκαλιευτικά απέκοψαν οκτώ (8) νάρκες τας οποίας επλησιάσαμεν τηρούμενοι πάντοτε εντός του διαύλου ασφαλείας και εις απόστασιν 200-250 μέτρων εκ των… Ναρκών, και αρχίσαμεν να βάλλωμεν κατ΄ αυτών δια του ΕΡΛΙΚΟΝ.
Ταυτόχρονα έβαλεν ήδη κατά των ίδιων Ναρκών και το Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ εβρισκόμενον σε απόσταση 300 μέτρων περίπου βορειότερο ημών.
10:30- τα Ναρκαλιευτικά απέκοψαν οκτώ (8) νάρκες τας οποίας επλησιάσαμεν τηρούμενοι πάντοτε εντός του διαύλου ασφαλείας και εις απόστασιν 200-250 μέτρων εκ των… Ναρκών, και αρχίσαμεν να βάλλωμεν κατ΄ αυτών δια του ΕΡΛΙΚΟΝ.
Ταυτόχρονα έβαλεν ήδη κατά των ίδιων Ναρκών και το Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ εβρισκόμενον σε απόσταση 300 μέτρων περίπου βορειότερο ημών.
ΠΑΤΜΟΣ
10:40- {το} ΛΕΡΟΣ ειδοποίησεν ότι σε στίγμα 243ο- 9,7 {νμ} ΑΚΤΙΟΝ υπάρχει νάρκη μη αποκοπήσα από ΚΑΡΤΕΡΙΑΣ.
Προσπαθούμεν δ΄ επανηλημένως … να μεταβιβάσουμε το σήμα, αλλά ουδέν πλοίο μας απαντά.
10:40- {το} ΛΕΡΟΣ ειδοποίησεν ότι σε στίγμα 243ο- 9,7 {νμ} ΑΚΤΙΟΝ υπάρχει νάρκη μη αποκοπήσα από ΚΑΡΤΕΡΙΑΣ.
Προσπαθούμεν δ΄ επανηλημένως … να μεταβιβάσουμε το σήμα, αλλά ουδέν πλοίο μας απαντά.
ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ
10:54- το Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ προσέκρουσεν επί Νάρκης παρά τη δεξιάν ΠΜ παρειάν του και ανετινάχθει επισυμβήσις και εκρήξεως του λέβητός του. Το πλοίο εβυθίσθει εντός ελαχίστου χρονικού διαστήματος. Πάραυτα καθαιρέσαμεν την ΠΡ λέμβον μας και αποστείλαμεν αυτήν εις το μέρος του δυστυχήματος προς περισυλλογή των Ναυαγών. Το πλοίο διετάχθη να μην πλησιάσει εις τον τόπον του δυστυχήματος διότι η περιοχή ήτο εντός του επικίνδυνου Ναρκοπεδίου.
10:54- το Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ προσέκρουσεν επί Νάρκης παρά τη δεξιάν ΠΜ παρειάν του και ανετινάχθει επισυμβήσις και εκρήξεως του λέβητός του. Το πλοίο εβυθίσθει εντός ελαχίστου χρονικού διαστήματος. Πάραυτα καθαιρέσαμεν την ΠΡ λέμβον μας και αποστείλαμεν αυτήν εις το μέρος του δυστυχήματος προς περισυλλογή των Ναυαγών. Το πλοίο διετάχθη να μην πλησιάσει εις τον τόπον του δυστυχήματος διότι η περιοχή ήτο εντός του επικίνδυνου Ναρκοπεδίου.
ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ
11:28- κρατήσαμεν πλησίον τόπου ναυαγίου κι καθελκύσαμεν λέμβον προς διάσωσιν ναυαγών.
11:40- Ρυμούλκησις λέμβου μετά δύο νεκρών και ενός διασωθέντος (οπλονόμος ΠΗΝΕΙΟΥ)
11:50- Ανέλκυσις λέμβου μας. Ουδείς άλλος διεσώθη. Λέμβος FT 11 περισυνέλεξεν 3 νεκρούς επιπλέον.
11:28- κρατήσαμεν πλησίον τόπου ναυαγίου κι καθελκύσαμεν λέμβον προς διάσωσιν ναυαγών.
11:40- Ρυμούλκησις λέμβου μετά δύο νεκρών και ενός διασωθέντος (οπλονόμος ΠΗΝΕΙΟΥ)
11:50- Ανέλκυσις λέμβου μας. Ουδείς άλλος διεσώθη. Λέμβος FT 11 περισυνέλεξεν 3 νεκρούς επιπλέον.
ΧΑΛΚΗ
15:55- Παρεβάλλομεν πλησίον ΠΑΡΑΛΟΝ και ο κ.Διοικητής επέβη επί του πλοίου μας.
16:07- Άπαρσις πορείαν προς Πρέβεζαν.
15:55- Παρεβάλλομεν πλησίον ΠΑΡΑΛΟΝ και ο κ.Διοικητής επέβη επί του πλοίου μας.
16:07- Άπαρσις πορείαν προς Πρέβεζαν.
Το ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ διετάχθη στις 1315 να μεταφέρει τους πέντε νεκρούς του ΠΗΝΕΙΟΣ, όλοι αναγνωρισθέντες, στον λιμένα της Πρέβεζας. Η κηδεία τους έγινε την επομένη ημέρα. Αντιθέτως ο μοναδικός διασωθείς (πυροβολητής) μεταφέρθηκε αυθημερόν στον λιμένα της Πάτρας με το ΔΡΑΜΑ.
Την 25η Οκτωβρίου 1945 ο στολίσκος παραμένει στον λιμένα της Πρέβεζας προς απόδοση τιμών στις κηδείες των πέντε εκ των είκοσι δύο θυμάτων του ναυαγίου.
Αποστέλλονται το ΧΑΛΚΗ και το ΔΟΞΑΤΟΝ να πλεύσουν πέριξ του ναρκοπεδίου προς εξεύρεση επιπλεουσών ναρκών.
Ύστερα από 2,5 ώρες πλου άκαρπης έρευνας επέστρεψαν στον λιμένα.
Την 25η Οκτωβρίου 1945 ο στολίσκος παραμένει στον λιμένα της Πρέβεζας προς απόδοση τιμών στις κηδείες των πέντε εκ των είκοσι δύο θυμάτων του ναυαγίου.
Αποστέλλονται το ΧΑΛΚΗ και το ΔΟΞΑΤΟΝ να πλεύσουν πέριξ του ναρκοπεδίου προς εξεύρεση επιπλεουσών ναρκών.
Ύστερα από 2,5 ώρες πλου άκαρπης έρευνας επέστρεψαν στον λιμένα.
Το τελευταίο στίγμα και το μη εκκαθαρισμένο ναρκοπέδιο
Η αλίευση και καταστροφή των ναρκών του ναρκοπεδίου Πρεβέζης είχε ξεκινήσει μόλις δύο ημέρες πριν ,στις 22 Οκτωβρίου.
Οι διαδρομές των ναρκαλιευτικών ακολούθησαν την πορεία 275ο και αντιστρόφως την πορεία 095ο, ώστε ο σχηματισμός “G” των ναρκαλιευτικών (διαγώνιας ανάπτυξης προς τα πίσω και δεξιά από τον οδηγό) να ανεβαίνει βόρεια.
Η αλίευση και καταστροφή των ναρκών του ναρκοπεδίου Πρεβέζης είχε ξεκινήσει μόλις δύο ημέρες πριν ,στις 22 Οκτωβρίου.
Οι διαδρομές των ναρκαλιευτικών ακολούθησαν την πορεία 275ο και αντιστρόφως την πορεία 095ο, ώστε ο σχηματισμός “G” των ναρκαλιευτικών (διαγώνιας ανάπτυξης προς τα πίσω και δεξιά από τον οδηγό) να ανεβαίνει βόρεια.
Δεν γνωρίζουμε κατά πόσο ελήφθη υπόψη το μόνιμο θαλάσσιο ρεύμα της περιοχής του Ιονίου με κατεύθυνση Βορειοδυτική, εντάσεως έως 0,2 κόμβους.
Η παρενέργεια του ρεύματος στην ναρκαλιεία θα ήταν η μετατόπιση των επιπλεουσών ναρκών βορειότερα και ενδεχομένως στο επόμενο τμήμα του μη εκκαθαρισμένου ναρκοπέδιου. Πάντως ο σχηματισμός των ναρκαλιευτικών αλίευσε την περιοχή που έτεμνε η διόπτευση 242ο με εύρος 9,9 έως 9,0 ναυτικά μίλια από το ΑΚΤΙΟ.
Συνεπώς και με την παραδοχή της επιδιωκόμενης επικάλυψης των αλιευμένων διαύλων, η ανωτέρω περιοχή μετά ο πέρας της τρίτης διελεύσεως, θεωρούταν καθαρή και ασφαλής.
Βάση των αρχείων της Υδρογραφική υπηρεσίας, το στίγμα βύθισης του “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ” έχει δοθεί από το Λιμεναρχείο Πρεβέζης σε απόσταση 9,45 ν.μ. και διόπτευση 243ο από τον φανό του Φρουρίου Ακτίου, δηλαδή εντός της φερόμενης ως εκκαθαρισμένης περιοχής.
Η παρενέργεια του ρεύματος στην ναρκαλιεία θα ήταν η μετατόπιση των επιπλεουσών ναρκών βορειότερα και ενδεχομένως στο επόμενο τμήμα του μη εκκαθαρισμένου ναρκοπέδιου. Πάντως ο σχηματισμός των ναρκαλιευτικών αλίευσε την περιοχή που έτεμνε η διόπτευση 242ο με εύρος 9,9 έως 9,0 ναυτικά μίλια από το ΑΚΤΙΟ.
Συνεπώς και με την παραδοχή της επιδιωκόμενης επικάλυψης των αλιευμένων διαύλων, η ανωτέρω περιοχή μετά ο πέρας της τρίτης διελεύσεως, θεωρούταν καθαρή και ασφαλής.
Βάση των αρχείων της Υδρογραφική υπηρεσίας, το στίγμα βύθισης του “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ” έχει δοθεί από το Λιμεναρχείο Πρεβέζης σε απόσταση 9,45 ν.μ. και διόπτευση 243ο από τον φανό του Φρουρίου Ακτίου, δηλαδή εντός της φερόμενης ως εκκαθαρισμένης περιοχής.
Η διακυβέρνηση της Ελλάδος και τα πολιτικά αδιέξοδα του 1945
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να αναζητηθεί ο κοινωνικός αντίκτυπος του συμβάντος του ναυαγίου, δια του πρίσματος των πολιτικών διεργασιών της εποχής
Η τότε ελληνική πραγματικότητα χαρακτηριζόταν από την αδυναμία σχηματισμού μη βραχύβιας κυβέρνησης. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως στη διάρκεια ενός έτους (Οκτώβριος 1944 – Οκτώβριος 1945) διοριστήκανε πέντε κυβερνήσεις. Τα μείζονα προβλήματα λοιπόν εκείνης της εποχής ήταν:
α. Η διαχείριση του κινδύνου της οικονομικής χρεοκοπίας καθώς η χώρα ήταν ρημαγμένη πληθυσμιακά και κατεστραμμένη βιομηχανικά.
β. Το ζήτημα της επιστροφής του Βασιλέα Γεωργίου του Β’ από το Λονδίνο, την επιβράδυνση του οποίου θέματος επιδίωκε η Αγγλία και μέχρι της επίλυσής του είχε διοριστεί ως Αντιβασιλέας ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός.
γ. Η έντονη κοινωνική αναταραχή που επακολούθησε τη συνθήκη της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945, από την μη τήρηση των όρων αυτής.
Επίσης ας σημειωθεί πως οι διοικούντες το Βασιλικό Ναυτικό γνώριζαν τη σημασία της αποτελεσματικότητας και αξιοπιστίας στις όποιες επιχειρήσεις αναλάμβαναν.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να αναζητηθεί ο κοινωνικός αντίκτυπος του συμβάντος του ναυαγίου, δια του πρίσματος των πολιτικών διεργασιών της εποχής
Η τότε ελληνική πραγματικότητα χαρακτηριζόταν από την αδυναμία σχηματισμού μη βραχύβιας κυβέρνησης. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως στη διάρκεια ενός έτους (Οκτώβριος 1944 – Οκτώβριος 1945) διοριστήκανε πέντε κυβερνήσεις. Τα μείζονα προβλήματα λοιπόν εκείνης της εποχής ήταν:
α. Η διαχείριση του κινδύνου της οικονομικής χρεοκοπίας καθώς η χώρα ήταν ρημαγμένη πληθυσμιακά και κατεστραμμένη βιομηχανικά.
β. Το ζήτημα της επιστροφής του Βασιλέα Γεωργίου του Β’ από το Λονδίνο, την επιβράδυνση του οποίου θέματος επιδίωκε η Αγγλία και μέχρι της επίλυσής του είχε διοριστεί ως Αντιβασιλέας ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός.
γ. Η έντονη κοινωνική αναταραχή που επακολούθησε τη συνθήκη της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945, από την μη τήρηση των όρων αυτής.
Επίσης ας σημειωθεί πως οι διοικούντες το Βασιλικό Ναυτικό γνώριζαν τη σημασία της αποτελεσματικότητας και αξιοπιστίας στις όποιες επιχειρήσεις αναλάμβαναν.
Συμμετοχή των αξιωματικών του Ναυτικού σε πολιτικές θέσεις
Ενεργή συμμετοχή στη διακυβέρνηση της Ελλάδας, ανέλαβαν και στελέχη του Ναυτικού, με χαρακτηριστική την ανάθεση της Πρωθυπουργίας στον Αντιναύαρχο Πέτρο Βούλγαρη, και μάλιστα δύο φορές (Απρίλιος του 1945 και Αύγουστος του 1945).
1. Όταν τον Απρίλιο του 1945 ο Ναύαρχος Βούλγαρης ανέλαβε την προεδρία της Κυβερνήσεως και τα τρία πολεμικά Υπουργεία, ανέθεσε στον Αντιναύαρχο Μεζεβίρη τα καθήκοντα του Αρχηγού Ναυάρχου, αφήνοντας όμως τη θέση του Αρχηγού Στόλου κενή. Λόγω της ανυπαρξίας Αρχηγού Στόλου, τα πλοία κατανεμήθηκαν υπό Πλοίαρχους Διοικητές ,ενώ η κύρια δύναμη του Στόλου τελούσε υπό τον Ανώτερο Διοικητή Αντιτορπιλικών.
Μία άλλη ιδιαίτερη περίπτωση έμμεσης εμπλοκής με τα θέματα της πολιτείας ήταν η μεταγενέστερη ενασχόληση του Αντιπλοιάρχου Γ. Καρβέλη με την επίσπευση των διαδικασιών παράδοσης του καταδρομικού «Ευγένιου Σαβοΐας» τον Ιούνιο του 1951.
Πρόκειται για την αποζημίωση των Ιταλών σχετικά με το τορπιλισμένο «ΕΛΛΗ», που λόγω μεθοδεύσεων του Τύπου η καθυστέρηση παράδοσης, απασχόλησε την κοινή γνώμη.
2. Τον Οκτώβριο του 1945 ο Αντιπλοίαρχος Γ. Καρβέλης ασκούσε τα καθήκοντα του Διοικητή Διοικήσεως Ναρκοπολέμου, ενώ αποστρατεύτηκε ως διατελέσας Αρχηγός Στόλου στα τέλη του 1959.
Ενεργή συμμετοχή στη διακυβέρνηση της Ελλάδας, ανέλαβαν και στελέχη του Ναυτικού, με χαρακτηριστική την ανάθεση της Πρωθυπουργίας στον Αντιναύαρχο Πέτρο Βούλγαρη, και μάλιστα δύο φορές (Απρίλιος του 1945 και Αύγουστος του 1945).
1. Όταν τον Απρίλιο του 1945 ο Ναύαρχος Βούλγαρης ανέλαβε την προεδρία της Κυβερνήσεως και τα τρία πολεμικά Υπουργεία, ανέθεσε στον Αντιναύαρχο Μεζεβίρη τα καθήκοντα του Αρχηγού Ναυάρχου, αφήνοντας όμως τη θέση του Αρχηγού Στόλου κενή. Λόγω της ανυπαρξίας Αρχηγού Στόλου, τα πλοία κατανεμήθηκαν υπό Πλοίαρχους Διοικητές ,ενώ η κύρια δύναμη του Στόλου τελούσε υπό τον Ανώτερο Διοικητή Αντιτορπιλικών.
Μία άλλη ιδιαίτερη περίπτωση έμμεσης εμπλοκής με τα θέματα της πολιτείας ήταν η μεταγενέστερη ενασχόληση του Αντιπλοιάρχου Γ. Καρβέλη με την επίσπευση των διαδικασιών παράδοσης του καταδρομικού «Ευγένιου Σαβοΐας» τον Ιούνιο του 1951.
Πρόκειται για την αποζημίωση των Ιταλών σχετικά με το τορπιλισμένο «ΕΛΛΗ», που λόγω μεθοδεύσεων του Τύπου η καθυστέρηση παράδοσης, απασχόλησε την κοινή γνώμη.
2. Τον Οκτώβριο του 1945 ο Αντιπλοίαρχος Γ. Καρβέλης ασκούσε τα καθήκοντα του Διοικητή Διοικήσεως Ναρκοπολέμου, ενώ αποστρατεύτηκε ως διατελέσας Αρχηγός Στόλου στα τέλη του 1959.
Η θεματολογία του ημερησίου Τύπου
Με την παράθεση αποσπασμάτων από τα πρωτοσέλιδα δύο, αντίθετης ιδεολογίας, εφημερίδων της 25ης Οκτωβρίου 1945, δίδεται το στίγμα των κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων των ημερών εκείνων.
Με την παράθεση αποσπασμάτων από τα πρωτοσέλιδα δύο, αντίθετης ιδεολογίας, εφημερίδων της 25ης Οκτωβρίου 1945, δίδεται το στίγμα των κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων των ημερών εκείνων.
Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ
-ΔΙΕΠΙΣΤΩΘΗ ΚΑΤ΄ΑΡΧΗΝ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ κ. Σ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ.
– ΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΑΙ ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ.
-ΔΙΕΠΙΣΤΩΘΗ ΚΑΤ΄ΑΡΧΗΝ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ κ. Σ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ.
– ΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΑΙ ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ.
Εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
– ΔΕΝ «ΠΡΟΩΘΟΥΝΤΑΙ» ΟΙ ΠΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΕΞΙΑΣ/ ΑΝΑΒΑΛΛΕΤΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟ.
– Ο ΛΑΟΣ ΘΑ ΓΙΟΡΤΑΣΕΙ ΣΤΙΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΗ.
Η ανακοίνωση του ελληνικού Ναυαρχείου για τη βύθιση του “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ” συμπεριλαμβάνεται στα πρωτοσέλιδα των ανωτέρω εφημερίδων, με μικρότερης όμως γραμματοσειράς δημοσίευση. Ανακοινώνεται ότι βυθίσθηκε εν την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας, εκκαθάρισης των ελληνικών θαλασσών, από πρόσκρουση σε νάρκη. Υπάρχουν θύματα, συνεχίζει, των οποίων τα ονόματα θα ανακοινωθούν ευθύς ως εξακριβωθούν.
– ΔΕΝ «ΠΡΟΩΘΟΥΝΤΑΙ» ΟΙ ΠΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΕΞΙΑΣ/ ΑΝΑΒΑΛΛΕΤΑΙ ΠΑΛΙ ΤΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟ.
– Ο ΛΑΟΣ ΘΑ ΓΙΟΡΤΑΣΕΙ ΣΤΙΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΗ.
Η ανακοίνωση του ελληνικού Ναυαρχείου για τη βύθιση του “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ” συμπεριλαμβάνεται στα πρωτοσέλιδα των ανωτέρω εφημερίδων, με μικρότερης όμως γραμματοσειράς δημοσίευση. Ανακοινώνεται ότι βυθίσθηκε εν την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας, εκκαθάρισης των ελληνικών θαλασσών, από πρόσκρουση σε νάρκη. Υπάρχουν θύματα, συνεχίζει, των οποίων τα ονόματα θα ανακοινωθούν ευθύς ως εξακριβωθούν.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Στα χρόνια που ακολούθησαν όσοι συνέγραψαν για τα θέματα του ναρκοπολέμου στις ελληνικές θάλασσες, είτε ως ιδιώτες ή ως στελέχη της οικογενείας του Ναυτικού, δεν παρέλειψαν να μνημονεύσουν το άτυχο πλοίο «“Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ”». Κατά τη γνώμη τους, από λάθος εκτίμηση και χειρισμό του Κυβερνήτη και του πληρώματος, κατέβαλε το ύψιστο τίμημα. Με τη σειρά μου οφείλω να ρωτήσω. Πόσο μπορεί να διαλανθάνει αυτός που εκτελεί πιστά διαταγές;
Τι λάθος μπορεί να διαπράττει αυτός που προσπαθεί να φέρει σε πέρας μία αποστολή, με μη κατάλληλα μέσα στη διάθεσή του;
Πόσο εσφαλμένη μπορεί είναι η απόφαση ενός μαχόμενου Κυβερνήτη, να μην επιτρέψει τη διαφυγή από τα θαλάσσια ρεύματα , των αποκομμένων επιπλεουσών ναρκών;
Ίσως το φορτίο που έπρεπε να σηκώσει ο “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ” ήταν δυσανάλογο των δυνάμεων του, όμως δεν λιγοψύχησε.
Ίσως αν είχε λάβει από τον ασύρματο, τις κρίσιμες πληροφορίες λίγα λεπτά νωρίτερα, δεν θα χρειαζόταν αυτό το δοκίμιο.
Οι είκοσι δύο ήρωες ως άλλοτε οι τριακόσιοι «δεν λιποτάκτησαν ούτε νικήθηκαν, αλλά πέθαναν εκεί όπου είχαν ταχθεί να μείνουν».
Στα χρόνια που ακολούθησαν όσοι συνέγραψαν για τα θέματα του ναρκοπολέμου στις ελληνικές θάλασσες, είτε ως ιδιώτες ή ως στελέχη της οικογενείας του Ναυτικού, δεν παρέλειψαν να μνημονεύσουν το άτυχο πλοίο «“Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ”». Κατά τη γνώμη τους, από λάθος εκτίμηση και χειρισμό του Κυβερνήτη και του πληρώματος, κατέβαλε το ύψιστο τίμημα. Με τη σειρά μου οφείλω να ρωτήσω. Πόσο μπορεί να διαλανθάνει αυτός που εκτελεί πιστά διαταγές;
Τι λάθος μπορεί να διαπράττει αυτός που προσπαθεί να φέρει σε πέρας μία αποστολή, με μη κατάλληλα μέσα στη διάθεσή του;
Πόσο εσφαλμένη μπορεί είναι η απόφαση ενός μαχόμενου Κυβερνήτη, να μην επιτρέψει τη διαφυγή από τα θαλάσσια ρεύματα , των αποκομμένων επιπλεουσών ναρκών;
Ίσως το φορτίο που έπρεπε να σηκώσει ο “Ν/Α ΠΗΝΕΙΟΣ” ήταν δυσανάλογο των δυνάμεων του, όμως δεν λιγοψύχησε.
Ίσως αν είχε λάβει από τον ασύρματο, τις κρίσιμες πληροφορίες λίγα λεπτά νωρίτερα, δεν θα χρειαζόταν αυτό το δοκίμιο.
Οι είκοσι δύο ήρωες ως άλλοτε οι τριακόσιοι «δεν λιποτάκτησαν ούτε νικήθηκαν, αλλά πέθαναν εκεί όπου είχαν ταχθεί να μείνουν».
1. «Mine Disposal Handbook», U.S. Navy Bomb Disposal School,1945
2. Αντιναυάρχου Αρ. Γιαννόπουλου ΠΝ «Η ΝΑΡΚΑΛΙΕΙΑ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ 1944-1949» ΑΘΗΝΑ 1980, σελ 68.
3. Πλοιάρχου Μ. ΜΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ ΠΝ «Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΝΑΡΚΟΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ» ΔΝΑΡ 1989,σελ 17.
4. ‘’Ιστορικό Ναρκαλιείας Ελληνικών Θαλασσών ’’Αναφορά Διοίκησης Ναρκαλιευτικών , 29 Μαρτίου 1957.
5. ««Κυβέρνησις Πέτρου Βούλγαρη (De Facto) Από 11.8.1945 έως 17.10.1945»». Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2011.
6. http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=283573 Φωτεινή Τομαή. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2010.
7. Ξηρογιάννη Φ.Παναγιώτα «Οι φιλοσοφικές διαστάσεις της θεωρίας του πολέμου» ΑΘΗΝΑ 2011, σελ 32.
2. Αντιναυάρχου Αρ. Γιαννόπουλου ΠΝ «Η ΝΑΡΚΑΛΙΕΙΑ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ 1944-1949» ΑΘΗΝΑ 1980, σελ 68.
3. Πλοιάρχου Μ. ΜΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ ΠΝ «Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΝΑΡΚΟΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ» ΔΝΑΡ 1989,σελ 17.
4. ‘’Ιστορικό Ναρκαλιείας Ελληνικών Θαλασσών ’’Αναφορά Διοίκησης Ναρκαλιευτικών , 29 Μαρτίου 1957.
5. ««Κυβέρνησις Πέτρου Βούλγαρη (De Facto) Από 11.8.1945 έως 17.10.1945»». Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2011.
6. http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=283573 Φωτεινή Τομαή. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2010.
7. Ξηρογιάννη Φ.Παναγιώτα «Οι φιλοσοφικές διαστάσεις της θεωρίας του πολέμου» ΑΘΗΝΑ 2011, σελ 32.
Μέλος με Α.Μ. 13363
