Τι είναι η Ευρώπη απο πολιτική άποψη;Είμαστε μια χώρα ευρωπαική;Πως μπορούμε να είμαστε πιο …ευρωπαίοι;
Για το πρώτο ερώτημα ανατρέχω στο έργο του Γεωργίου Θεοτοκά “Ελεύθερο Πνεύμα” ,που εκδόθηκε το φθινόπωρο του 1929 και μοιράζομαι μαζύ σας μερικά αποσπάσματα απο το κεφάλαιο με τίτλο “Περίπατος στην Ευρώπη”.Εγραφε ο Θεοτοκάς :
“…Η Ευρώπη είναι σαν ένας κήπος που συγκεντρώνει τα πιο διαφορετικά λουλούδια ,τα πιο αταίριαστα χρώματα.Κάθε φορά που περνούμε τα σύνορα μιας ευρωπαικής χώρας ,αισθανόμαστε πως όλα αλλάζουν τριγύρω μας ,οχι μόνο η γλώσσα καί οι κοινωνικές συμβάσεις μα και ο αέρας που αναπνέουμε ,κ’η ουσία της γής που πατούμε ,κι ο χαραχτήρας των ανθρώπων που συναντούμε…”,”…Η Ευρώπη είναι ένα σύμπλεγμα απο άπειρες αντιθέσεις .Διαφορετικές καί πολυ συχνά αντίθετες ψυχικές διαθέσεις γεννιούνται απο Βορρά καί στη Μεσημβρία ,στη Δύση καί στην Ανατολή.Διαφορετικούς τρόπους του αισθάνεσθαι και του σκέπτεσθαι ….”,”…Κάθε νότα της ευρωπαικής συναυλίας μοιάζει να είναι μιά παραφωνία καί κάθε παραφωνία περιέχει νέες παραφωνίες…”
“…Η Ευρώπη μονάχα όταν την κοιτάζουμε απο υψηλά δείχνει όλη τη λαμπρότητά της.Οταν σηκωθεί το αεροπλάνο ,και αποχτήσουμε προοπτική ,και μπορέσουμε να αγκαλιάσουμε την ήπειρο με μιά ματιά ,αισθανόμαστε ξαφνικά την αρμονία του συνόλου.Οι τοπικές παραφωνίες ενώνουνται σε μια ανώτερη συμφωνία που δεν μπορεί να τη συλλάβει το αυτί του πεζοπορου γιατι συντελείται υψηλά.Οι άπειρες αντιθέσεις συγχωνεύονται σε μιά ανώτερη σύνθεση…”
“Για να συζητήσουν οι Ελληνες πρεπει να διαιρεθούν σε παρατάξεις…”,”…Η υπεροχή ανήκει στο σύνολο .Η μεγάλη αξια αυτού του συνόλου [εννοεί την Ευρώπη] είναι οτι κατώρθωσε να ενώσει σε μιάν ανώτερη σύνθεση τις αντιθέσεις που το αποτελούν…”,”…Αφου περιπλανηθούμε αρκετά μεσ’στον ευρωπαικό πολιτισμό γυρνούμε κάποτε στο σπίτι με σφιγμένη την καρδιά.Πού είναι λοιπόν οι Ελληνες;Τους γυρέψαμε παντού και δεν τους βρήκαμε πουθενά…”
Εκτοτε ,κύλισε πολύ νερό στον μύλο της υπόθεσης Ευρώπη για την χώρα μας.Γίναμε μέλος της ΕΟΚ ,της Νομισματικής Ενωσης ,δεχόμαστε στην έννομη τάξη μας τις αποφάσεις των Ευρωπαικών Δικαστηρίων ,των Ευρωπαικών Οργάνων στα οποία μετέχουμε ισότιμα.
Πως όμως συντελέστηκε αυτή η διαδρομή για όλα τα κράτη που μετέχουν σ’αυτά;H απαντηση είναι μία καί απλή:Με την συναίνεση καί τον συμβιβασμό.Πόσες φορές ακούσαμε για veto που σαφώς προβλέπεται στη λήψη των αποφάσεων;Σπάνια,καί μόνο σε κεφαλαιώδη ζητήματα.Πόσες φορές ακούσαμε για κοκκινες γραμμές ;Για ρήξη; Σχεδόν ποτέ.Μήπως τα άλλα κράτη μέλη δεν είχαν ποτέ αντιρρήσεις ή δικά τους συμφέροντα που έπρεπε να υπηρετήσουν;Σαφώς καί ναι .Δεν είναι αποκλειστικά δικό μας το προνόμιο αυτό.Πάντα υπήρχαν αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα ,τριβές ,αλλα πάντα βρισκόταν η λυση με συναίνεση καί συμβιβασμό.Οι αποφάσεις που παίρνονταν δεν ήταν παντα οι καλύτερες ,αλλα σίγουρα πολυ καλύτερες εάν ήσουν ο μοναχικός πεζοπόρος του Θεοτοκά.
Αλλα το σπουδαιότερο είναι οτι ,όποια απόφαση καί να υπήρχε ,αυτή γινόταν σεβαστή απ’όλους .Γινόταν νόμος.Η απείθεια δεν είναι κάν νοητή.Με αυτή ακριβώς την πολιτική πρακτική καί κουλτούρα ,της συναίνεσης καί του συμβιβασμού ,προχώρησε η Ευρώπη.Οχι πάντα με επιτυχία ,αλλα με διαρκή αγώνα για βελτίωση.Ετσι ,όλες οι παραφωνίες μεταξύ όλων των κρατών μετατρέπονται σε αρμονία και τα επιμέρους λουλούδια του κήπου του Θεοτοκά μετατρέπονται σε όμορφο κήπο.
Αυτό που καλούμαστε λοιπόν σαν Ελληνες να κάνουμε για να παρακολουθήσουμε την Ευρώπη -πόσο μάλιστα την Ευρώπη που αλλάζει- είναι να αλλάξουμε το πολιτικό μας ήθος ,την πολιτικη κουλτουρα καί πρακτική μας ,ν’ακολουθησουμε καί στο εσωτερικό μας αυτήν ακριβώς την πρακτική ,της συναίνεσης καί του συμβιβασμού.
Η αλλαγη αυτή θα πρέπει να γίνει κοινή πεποίθηση όλων εκ των εσω και να μην μας επιβληθεί ευκαιριακά είτε απο τις καταστάσεις ,είτε απο τους άλλους.
Τρανό παράδειγμα η Πορτογαλία ,η Ιρλανδία ,η Κύπρος που είχαν τις ίδιες περιπέτειες με την χώρα μας.Εκεί,όλες οι πολιτικές δυνάμεις ,έβαλαν “πλάτη “ γιατι ο αγώνας αφορούσε την χώρα ,οι παρατάξεις δεν απέβλεπαν σε συγκυριακα κομματικά ωφέλη και τα κατάφεραν.Ενώ εδώ ,αυτό που επικρατεί τόσα χρόνια, δεν είναι τίποτε άλλο, παρα ο διχασμός .
Κάπου διάβασα ένα άρθρο ενός ξένου δημοσιογράφου ,δεν θυμάμαι το όνομά του ,οτι οι Ελληνες ,οταν τους επιβάλλουν κάτι ,αντιδρούν ,έστω καί αν αυτό είναι ορθό .Δεν έχει λάθος .Πράγματι έτσι συμβαίνει ανέκαθεν.Συνεπώς ,αυτός πρέπει νάναι ο αγώνας μας ,εκεί πρέπει να εργαστούμε ,ν’αλλάξουμε την πολιτική κουλτούρα μας ,απο την μέχρι τώρα πρακτική της αυτοματοποιημένης αντίδρασης ,του άκριτου αρνητισμού ,της θεωρίας της ρήξης ,της λεκτικής βίας ,της διχαστικής ρητορικής σε πρακτική πολιτικής συναίνεσης καί συμβιβασμού ,ότι ακριβώς ισχύει και ακολουθείται αυτοματοποιημένα πλέον στην ευρώπη που φιλοδοξουμε να ανήκουμε ,τουλάχιστον στα κεφαλαιώδη ζητήματα που αφορούν την επιβίωση της χώρας μας ,όπως π.χ. την οικονομική κρίση στην οποία “σερνόμαστε” τόσα χρόνια, λόγω ακριβώς διχαστικης ρητορικής απο τις πολιτικές δυνάμεις.
Για να παρακολουθήσουμε την Ευρώπη που αλλάζει ,πόσο μάλλον να’μαστε παρόντες στο ευρωπαικό γίγνεσθαι, πρέπει ν’αλλάξουμε πρώτα εμείς, ώστε ν’αποτελούμε καί μείς θαλερά λουλούδια του κήπου του Θεοτοκά ,που λέγεται Ευρώπη, και όχι τα ξεραμένα ,τα αγκάθια καί τα αγριόχορτα που θα θέλουν να μας ξεριζώσουν καί να μας πετάξουν.
Αλλά ,επειδή όλα όσα πιο πάνω ανέφερα θα μπορούσε να πει κανείς ,οτι αφορούν την πολιτική “θεώρηση” των πραγμάτων ,ενώ η παρούσα δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας μας καλεί να είμαστε προπαντός πραγματιστές για την ανεύρεση οικονομικών πόρων ,ώστε να εξασφαλιστεί η καθημερινότητα του κράτους μας αλλα και η δική μας .Θα μπορουσε να προτείνει κανείς πολλά .Ομως εγω θα ήθελα να δανειστώ ένα κείμενο απο το έτος 1967 ,ας μην μας τρομάζει η χρονολογία ,γράφτηκε πριν την επιβολή της δικτατορίας (9-2-1967) και πάλι απο το προσωπικό μου αρχειο,για να θυμηθουμε απο τι υλικά ,απο τι ιδανικά και από τι πρωτενή πετρώματα χτίστηκε και ζυμώθηκε η παράταξή μας ,η παράταξη της Νέας Δημοκρατίας.Αντιγράφω:
“…..Η Αμερική προχωρεί σε μια διαρκή τεχνολογική άνοδο.Η Δυτική Ευρώπη ακολουθεί ασθμαίνουσα για να την φθάση.Πίσω απ’αυτήν τρέχουμε εμείς για να πλησιάσουμε…”
“…Είμαστε αρκετά μακρυά ακόμα κι’απο τη μέση Ευρώπη ,απο απόψεως βιομηχανικής αναπτύξεως .Μεταξύ της Ελλάδος και των χωρών της Κοινής Αγοράς υπάρχει ένα τεχνολογικό άνοιγμα ,που πρέπει να καλύψουμε σε ωρισμένο χρόνο ,άνοιγμα που εξαρτάται και απο την πρόοδο που συντελείται διαρκώς στις ευρωπαικές χώρες…”
“….Ενω στις ξένες χώρες η οργάνωσις των επιχειρήσεων καί της τεχνολογικής προόδου στηρίζεται στην συλλογική προσπάθεια ,στην Ελλάδα συνεχίζεται η ατομιστική παράδοσις…”,”…Οσο για τους ελληνικούς κρατικούς οργανισμούς οι πολιτικές πιέσεις για την εκλογή των στελεχών είναι ανυπόφορες καί καταστρεπτικές…”
“…Είναι παράδοσις πια οτι σπάνια ο Ελλην θυσιάζει το ατομικό του συμφέρον για το σύνολον.Απο την εποχή της Τουρκοκρατίας συνηθίσαμε να εξαπατούμε τον κατακτητή ,η συνήθεια δε αυτή -όπως και πολλές άλλες- παρέμεινε μέχρι και σήμερα …”
“…Υπάρχουν πολιτικοί άνδρες που δεν θεωρούν έγκλημα να τηλεφωνουν σ’έναν επιστήμονα εξεταστή να περάση με καλύτερο βαθμό έναν διαγωνιζόμενο.Ενω είναι έγκλημα ,γιατι καταστρέφει ,μεταξύ άλλων ,την πεποίθησι των νέων στην δικαιοσύνη των πατέρων του.Στην εντιμότητα της γενιάς των γενητόρων των….”
“…Βέβαια σ’αυτήν την σημερινή κατάστασι ,όπου ο ατομικός πλούτος καί η επίδειξις ανάρμοστης πολυτέλειας είναι συχνά το μόνον μέσον για να προκαλέση κανένας τον θαυμασμό των άλλων ,ο νέος που βγαίνει απο τις σχολές με τα ιδανικά της πνευματικής ελευθερίας ,της επιστημονικής αξίας και τις πατροπαράδοτες ηθικές αρχές του ελληνικού πολιτισμου ,κυριολεκτικά τα χάνει.Κι’εύκολα παρασύρεται στο περιβάλλον αυτό απο την ανάγκη να επιζήση καί τελικά να επιβληθή.Οι οργανώσεις καί οι θεσμοί πρέπει να τιμουν τις πνευματικές αξίες καί τους επιτυγχάνοντας στα έργα του πνεύματος και της προόδου….”
“….Τ ι μ ή σ τ ο υ ς ά ρ ι σ τ ο υ ς .Τιμή στους δημιουργους που με αυταπάρνησι καί πατριωτισμό προάγουν τον τόπο ,σαν τους ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους στον πόλεμο…”. Κωνσταντίνος Ηλία Κονοφάγος ,9 Φεβρουαρίου 1967.Κάθε σύγκριση με την παρούσα κατάσταση που βιώνουμε είναι και αναπόφευκτη και θλιβερή και καθόλου τυχαία.
Πρέβεζα 7-6-2015
Θωμάς Πεπόνης
Σημείωση :Το κείμενο αυτό είναι αναπτυγμένη η τοποθέτησή μου την οποία είχα ετοιμάσει για την προσυνδιάσκεψη της Ν.Δ. που έγινε στην Πρέβεζα την 7-6-2015 ,με θέμα ”Η Ελλάδα στην Ευρώπη που αλλάζει”.Θ.Π.