Η Σκάλα της Τζαβέλενας (Φωτορεπορτάζ)

Λάζαρος Τσάτσος

Προβολές: 497

Η
σκάλα της Τζαβέλαινας. Σε μια δυσπρόσιτη
περιοχή, νοτιοδυτικά των Ιωαννίνων,
στα όρια των νομών Πρέβεζας
και Θεσπρωτίας , στη συμβολή του
θρυλικού ποταμού Αχέροντα με τον
παραπόταμό του, τον Τσαγκαριώτικο,
υπήρχε κατά την Τουρκοκρατία μια περιοχή
με που διατήρησε υψηλό βαθμό αυτονομίας
και αν-υποταγής. Το περίφημο Σούλι. Πάνω
από το χωριό “Κιάφα” υψώνεται ο βράχος
της “Τρύπας”, ένα τμήμα του οποίου
είναι γνωστό ως “Σκάλα της Τζαβέλαινας”.

Μια φυσική, βραχώδης σκάλα όπου κάθε
βράχος μοιάζει σα σκαλοπάτι. Εκεί,
λέγεται, ότι το 1792 η Μόσχω Τζαβέλα,
σύζυγος του Λάμπρου Τζαβέλα, έδωσε μαζί
με άλλες Σουλιώτισσες μάχη εναντίον
Τουρκαλβανών καταφέρνοντας να
προστατεύσουν τον τόπο τους και να
σώσουν το Σούλι σκοτώνοντας 2000
Τουρκαλβανούς.

Η
Μόσχω είχε μεγάλο κύρος στα χωριά των
Σουλιωτών. Περιγράφεται ως μικρόσωμη,
φλογερή γυναίκα, που έσκιαζε τα πάντα
στο διάβα της. Στις 20 Ιουλίου 1792,
παρακολουθούσε μαζί με 400 περίπου
γυναίκες από τις ράχες της Κιάφας τη
μάχη των αντρών τους κατά του Αλή
Πασά. Μόλις οι πυροβολισμοί σταμάτησαν,
οι γυναίκες νόμιζαν πως οι Σουλιώτες
σκοτώθηκαν. “Οι άνδρες μας σταμάτησαν.
Σειρά μας τώρα”, τους είπε η Μόσχω.

Πάνω
από 300 ένοπλες γυναίκες επιτέθηκαν
εναντίον 2.000 Τουρκαλβανών (Φωτιάδης,
“Καραϊσκάκης”). Απίστευτο! Το έβαλαν
στα πόδια! Ο πανίσχυρος στρατός του Αλή
μέτρησε 2.000 νεκρούς και 207 αιχμαλώτους,
τη στιγμή που οι Σουλιώτες είχαν 74
νεκρούς και 97 τραυματίες.

Μετά την
καταστροφή του Σουλίου, η Μόσχω έφυγε
για την Πάργα και τα Επτάνησα. Πέθανε
πιθανότατα το 1803 σε ηλικία 43 ετών. Πολλά
περισσότερα και διασταυρωμένα θα βρείτε
στη βιογραφία της Μόσχως
Τζαβέλα από την Λιλίκα Νάκου (εκδόσεις
Καστανιώτη).